Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Teoriachaosu,którawswejistocieopierasięnarelatywnieprostejkon-
cepcji,wedługktórejniewielkiezmianywłaściwościsystemumogąpro-
wadzićdofundamentalnychróżnicwjegozachowaniu,odswojego
powstaniastałasięjednąznajbardziejpopularnychmetodbadawczych
ipoznawczych,budzącąfascynacjęnaukowcówzajmującychsięnie-
kiedydziedzinamitakodległymijakastronomiaipsychologiaspołecz-
naczyfizykakwantowaiekonomia.Pomimo,żedyscyplinyteniemają,
codozasady,wspólnychkoncepcjimechanizmówsprawczych,tojed-
nakfaktistnienianiezwykleprecyzyjnychzasaddeterminującychpo-
zornielosowezachowaniaprzewijasięwzróżnicowanychmodelach
obecnychwtychdyscyplinach.
Systemami,którezachowująsięwtakisposób,zajmowałosięwielu
badaczy,wśródnich:JamesClerkMaxwell,HenriPoincaré,Jacques
HadamardczyPierreDuhem,jednakzregułyprzypisywalioninieprze-
widzianezmianyzaburzeniompomiarubądźignorowalijejakomało
prawdopodobne.Punktemprzełomowymbyłybadaniameteorologa
EdwardaLorenza,którywykorzystywałprostemaszynyliczącedoprze-
prowadzaniasymulacjipogodowych.Zaobserwował,żepozorniepomi-
jalniemałazmianadanychwejściowych,sprowadzającasiędozaokrąg-
lenianaczwartymmiejscupoprzecinku,skutkujewwyjściowym
obraziesymulacjiradykalnymizmianamicałegoobrazupogody.Ów-
czesnykonsensuswskazywał,żetegorodzajumałezmianynie
powinnywpływaćwzauważalnysposóbnawynikikońcowe,jednak
Lorenzodkrył,żezaobserwowaneprzezniegowynikiniebyłyskutkiem
błędówpomiarubądźobliczeńczyteżczynnikówzewnętrznych,lecz
właśniewewnętrznejzłożonościsamegoukładu.
OdkryciaLorenzawywołałyburzęwśrodowiskunaukowym,
ajednocześnieprzyczyniłysiędoniezwykledynamicznegorozwoju
badańnadnieliniowymi,złożonymisystemami,którewykazującha-
rakterystykichaotyczne.Spowodowałotorealizacjęwielubadań,
wktórychpryncypiachaosuodgrywałydoniosłąrolę,takichjakrozwój
geometriifraktalnejprzezBenoîtaMandelbrota,badanianadentropią,
prowadzoneprzezIlyaPrigoginela,czyrozbudowateoriiergodycznej
istniejącejprzedodkryciamiLorenza,alerozbudowanejm.in.przez
