Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sięgającdogenezy,swoistykonserwatyzmformyustrojowejopartyna
decentralizacji,znaczącychwpływachwłaścicieliziemskich,burżuazjiipresji
społeczno-politycznejrodzącejsięklasyrobotników,uruchomiłydalejidące
formyregulacjinapoziomiepaństwa.Ichistota–ingerencja/regulacjasto-
sunkówtypurynkowego–szłazdecydowaniedalejniżwprzywoływanych
niecowcześniejdoświadczeniachanglosaskich,zmierzającdobudowania
systemupomocyreagującejnietylkonapoziomdeprywacji(biedy),
alerównieżuwzględniającejróżnicestatusowe
18
.Pomocwpisywała
sięwięcwmającyźródłakonfesyjneposttradycyjny,patriarchalnyobraz
wspieraniarodzinyprzezwspólnotę(państwo)(por.Esping-Andersen2010).
Wpolskiejtradycji,którejcharakterkształtowałagłówniespecyfikakatoli-
cyzmu,pomocpostrzeganabyławkategoriachobowiązkuczyteżrodzajuDra-
cjonalnego”odruchuwspólnotowego,analogiczniewynikającegozpostrzega-
niawłasnejpozycjiwrelacjidopotrzebującego/potrzebującej.Specyfika
relacji,wprzekonaniuautora,wynikałazeszczególnegostatusurodzącegosię
nowoczesnegopaństwa(tutajhistoriaPrusmożestanowićpunktodniesienia),
którewregionalnychwarunkachziempolskichbyłopaństwemobcym(po-
dobniebyłooczywiściezpozostałymizaborcami).Stądnaprzykładfilantropia
jakodziałaniedladobrainnychuczestnikówtejsamejwspólnotybyłonałoże-
niemodruchowejdobroczynnościwynikającejzdominującejetyki(chrześci-
jańskiejmiłościbliźniego)natakzwanąkwestięnarodową,awięcczynnikiem
spajającymindywidualnedziałaniezponadindywidualnymcelem.
Pomocpotrzebującym–powiadaWiesławaSajdek,analizującarystokra-
tyczneźródłapostrzeganiasensufilantropiinaziemiachpolskichwpierwszej
połowieXIXw.
[ś]zwłaszczatym,którzynaskutekkatastroflosowychalbopoprostuurodzenia
sięgdzieśnadniespołecznejdrabinycierpiągłódorazpozbawienieinnychśrod-
kówdożycia,niemogąrozwijaćswojegoczłowieczeństwa,tapomocwkontek-
ściechrześcijaństwajestpoprostupierwszyminajważniejszymobowiązkiem
(Sajdek2012:25).
Jakkolwieksamafilantropiajesttutajpojmowanaszeroko,tojejcharak-
terwyraźnienawiązujedoznaczeniakontekstuzbiorowegoijegonadrzędno-
ścinadjednostką.Tasamaautorkaprzywołujefragmentwypowiedzizepoki,
któryujawniaspecyfikęwspólnotowegomyśleniaopomocyniejakowopozy-
cjidoobrazu,któryszkicowano,opisującperspektywęanglosaską.Zofia
zCzartoryskichZamoyskapozostawiłacórcenastępującenapomnienie:
---
---
---
---
---
18
Skądinądparadoksalniebismarckowskizamysłskierowanywyraźnieprzeciwkotenden-
cjomradykalnym(socjalistycznym)wspołeczeństwieprzechodzącymodfeudalizmudokapita-
lizmudoprowadził,kilkadziesiątlatpóźniej,dowytworzenianatereniezachodniejipółnocnej
EuropyDenklawysocjalnegodobrobytu”.
~
26~
