Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przypadkuwiadomo,żetrudnoohomogenicznośćpostaw:admira-
toromnowegoustrojupolitycznąwojnęwydadząprzeciwnicyzmian,
radykałowiezróżnychstron,wśródnichtakżeizwolennicyminio-
nychczasów.Nieinaczejbyłowprzypadkuskutkówpierwszejwojny
światowej,zwanejwkulturzeZachoduWielkąWojną.
Niemcywojnęprzegrały,jejskutkiwkażdymwymiarze-teryto-
rialnym,ekonomicznymspołecznym,militarnym-byłydlapaństwa
katastrofalne.Podwzględemustrojowymjednakprzegranawojna
byłaponiekądjednakszansąnazrzucenieanachronicznychjużreguł
zwierzchniczegoustrojumonarchicznegoitozasprawąaktywności
izaangażowanialudzizndrugiegoszeregu”
,dotąddalekichododgry-
waniapierwszoplanowychpolitycznychról,takichjakchoćbyHugo
Preuss1.
Symbolemkońcadawnejepokibyła,wobliczupostępującej
iogarniającejNiemcyrewolucji,faktycznaabdykacjacesarzaWilhel-
maIIijegowyjazdzRzeszynaemigracjędoHolandiiwdniu10li-
stopada1918r.Władzapaństwowajednakniepozostałannaulicy”
.
WtymsamymdniuukonstytuowałasięRadaDeputowanychLudo-
wych(RatderVolksbeaufragten)zFriedrichemEbertemnaczele,
obejmującwładzęrząduprowizorycznego.Uznanajakocentralnyor-
ganRzeszyprzezrewolucyjneradyrobotnikówiżołnierzyradawy-
daławdniu30listopada1918r.rozporządzeniewsprawiewyborów
donarodowegozgromadzeniaustrojodawczego2.
Wybory,któreodbyłysię19stycznia1919r.,przyniosłyzwycię-
stwosiłomdemokratycznym:SPDuzyskała37,9%,Zentrum19,7%
DDP18,6%głosów.Wtymmomenciemandatrewolucyjnysiłdemo-
1Cf.J.Mauersberg,IdeenundKonzeptionHugoPreuß’fürdieVerfassungder
deutschenRepublikundihreDurchsetzungimVerfassungswerkvonWeimar,Peter
LangVerlag,FrankfurtamMain1991,s.13:nDer«jüdischeSpötter,wieihnder
HofmarschallderKaiserinnannte,hattesichdurchseinkommunalpolitischesEn-
gagementfüreinigejüdischeVolksschullehrerinnensowie»alseinerderHäuptlinge
desBerlinerFreisinns…,dersozialaufsemitischerMilionärrsbasisberuhend,unse-
reHauptstadtmehroderwenigerbeherrscht,nichtnurinderFakultät,sondernauch
anallerhöchsterStelleFeindegemacht”
.Wroku1930sceptyczniejużoceniałkonsty-
tucyjnedziełoPreussaC.Schmitt,HugoPreuss.SeinStaatsbegriffundseineStellung
inderdeutschenStaatslehre,J.C.B.Mohr(PaulSiebeck),Tübingen1930.
2VerordnungüberdieWahlenzurverfassunggebendendeutschenNatio-
nalversammlung(Reichswahlgesetz).Vom30.11.1918,RGBl,s.1345.
2
WydawnictwoNaukoweUAMwszelkieprawazastrzeżone