Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
EleonoraBielawska-Batorowicz,BohdanDudek
wktórychprocesompoznawczymprzypisywanosprawcząrolęwfunkcjonowa-
niuczłowieka.Podejścietopojawiłosięwopozycjidobehawioryzmu,wktó-
rymuważano,żezachowanieludzkieizwierzęcejestcałkowiciezdeterminowane
bodźcamiśrodowiskowymi.Wideologiikrajówzachodnich,wtymszczególnie
wStanachZjednoczonych,panowałskrajnyindywidualizm.Iowedwaczynni-
ki–uznanieroliprocesówpoznawczychiindywidualizm–spowodowałytakie
ujęciestresu,jakiezaproponowaliLazarusiFolkman.
S.E.Hobfollwyszedłzinnychzałożeń.Zastosowałonewolucyjnepodej-
ściedostresu.Traktujezatemstresjakoreakcję,którautrwaliłasiędziękitemu,że
wprzeszłościodgrywałabardzoważnąrolęwprzetrwaniujednostki.Szybkiere-
agowanienazagrożeniabyłomożliwetylkodziękireagowaniujużnaemocjęibyło
bardzopomocnewutrzymaniusięprzyżyciupoprzeznatychmiastowąucieczkęlub
atak.Tylkojednostki,któretakreagowały,mogłyprzeżyćiprzekazaćtęwłaściwość
swoimpotomkom.Człowiekniebyłiniejestindywidualistą.Byłijestczłonkiem
rodu,plemienialubinnejgrupy,zktórąsięutożsamiał,gdyżdziękiniejmógłza-
spokoićswojepotrzeby.Istnienietejgrupybyłodlaniegoważne,aczasaminawet
ważniejszeniżonsam.Doprzetrwaniapotrzebnebyłymupewnewarunkiwyni-
kającezcharakterystykijegonaturyikulturygrupy,doktórejnależał.Tewarunki
nazwałHobfollzasobami.Zmieniałysięonewmiaręewolucjiczłowieka.Ochrona
tychzasobów(zdefiniowanawtejteoriibardzoogólnie)iichzdobywaniejestnaj-
ważniejszymcelemczłowieka.Wychodzącztakichprzesłanek,Hobfollokreślał
stresjakostanwewnętrznywynikającyzutraty,zagrożenialubnieszczęśliwegoza-
inwestowaniazasobów.Stresniejestwięcabstrakcyjnąrelacją,akonkretnymsta-
nemwewnętrznymczłowieka,którymożnaopisaćizmierzyć.Hobfollściślewiąże
stres–takjakLazarusiFolkman–zemocją,aleodmiennieodowychautorów
uważa,żeemocjaniepowstajetylkowdrodzepoznawczej.Częśćzasobówmacha-
rakterwrodzony,wynikającyzbiologicznejnaturyczłowieka.Dlategostresmoże
byćwywołanyautomatycznie,jeżeliwpewnychwarunkachwspomnianezasobysą
zagrożone.Niektórezasobysąważnedlagrupy-plemienia.Zagrożenieichwywoła
stresukażdegoczłonkagrupy-plemienia.Tylkoczęśćstresuwynikawięcześwia-
domejocenyczłowiekajakojednostki.
Podobne–wpewnychaspektach–podejściedostresuprzedstawiłwswo-
jejmonografiiW.Łosiak(2007),apodtytułjegoksiążkiwskazuje,żeautorten
równieżujmujestreszewolucyjnejperspektywy.ZbieżnośćpoglądówHobfolla
iŁosiakadotyczygenezystresu.Drugizwymienionychautorówuważa,żestres
możebyćwywołanybodźcamibezwarunkowymi,warunkowymi,sytuacjamifru-
stracyjnymiiocenąpoznawczą.Pierwszeźródłostresujestwynikiemuwarun-
kowańgatunkowych,dwanastępnesąefektemkulturyiwarunkówbytowania
wgrupie,atylkoostatniemacharakterpoznawczy.
Tozróżnicowanepochodzeniestresujestzgodneztym,comówiC.E.
Izardopowstawaniuemocji.Teoretycyzdziedzinyemocjiniezgadzająsię
zLazarusem,iżprzyczynąemocjijesttylkoocenarelacjijednostka–otoczenie.
