Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
–tlen,któryniegdyśbyłsilnątrucizną,dzisiajjestsubstancjąniezbędnądożyciadla
większościorganizmów.
Cojednakztruciznami?Czegowynikiembyłopowstawanietegotypusubstan-
cji?Prawdopodobniegenezatruciznstanowiwynikpewnegorodzajusprzężenia
zwrotnegoukładudrapieżnik–ofiara.Jesttotzw.zjawiskokoewolucji,tj.współza-
leżnejewolucji(conajmniejdwóch)gatunków,zktórychwkażdymzachodzistop-
niowedostosowaniedopozostałych.Przykłademmogąbyćbakterie,którewydziela-
jąróżnorodnetrucizny,główniewceluwalkiozasobyorazadaptacjiśrodowiskado
własnychcelów.Równieżwświecieroślinistniejeszerokiwachlarzrozmaitychtru-
cizn(np.atropina,toksalbuminy),któresłużągłówniedoobrony(obecnewróżnych
częściachroślin,np.wnasionach,owocach,liściach)przedpasożytamiorazprzed
niszczeniem–zjadaniem.Podobniekrólestwozwierzątbogatejestwzróżnicowane
trucizny(np.jadywęży,skorpionów,pająków,ryb,anawetssaków),produkowane
główniejakoobronaprzeddrapieżnikamiorazstosowanedopolowaniaprzezdra-
pieżniki.Równieżwkrólestwiefungi(grzyby)rozwinęłysięwyrafinowanetrucizny
(np.α-amanityna,muskaryna)–przedewszystkimwceluobrony
.Możnawięcdojść
downiosku,żewytworzenietruciznprzezświatorganizmówżywychdawałimdwa
głównezyski–pomocwpolowaniulubzdobywaniupokarmuoraznarzędzieod-
straszające.Wartowtymmiejscurównieżzwrócićuwagęnazjawisko,jakimjest
mimikra(wnajogólniejszymznaczeniu)–przystosowanieochronnezwierzątpolega-
jącenaupodobnianiusięzwierzątbezbronnychdozwierzątzdolnychdoobronylub
upodobnianiusiędosiebieróżnychgatunkówzwierzątzdolnychdoobronypoprzez
przybranieichkształtu,barwy,zachowania.Dowodemnatozjawiskowkontekście
toksykologiijestdośćpopularnyprzykładmodelowegoukładumimikrynaprzykła-
dziedwóchwęży–jadowitywążkoralowy(Micrurusfulvius)orazniejadowityLance-
togłówmleczny(Lampropeltistriangulum),któremająbardzopodobnywygląd.
Wspomnianeprzykładytruciznwytwarzanychprzezorganizmyżywestanowią
dowódnakoewolucjęukładudrapieżnik–ofiara.Jednakżeoprócztruciznprodukowa-
nychprzezistotyżywenienależyzapominaćotruciznachmineralnych(pochodzenia
mineralnego),wytworachDmatkiZiemi”.Wydawaćbysięmogło,żewspółcześnie
–zuwaginaurbanizacjęirozwójchemiiwżyciucodziennym–problematykatru-
ciznmineralnychjestmałoistotnadlaprzeciętnegoczłowieka.Jednakżeobecnepro-
blemyzwodąskażonąnieorganicznymiformamichemicznymiarsenuwBanglade-
szuwskazująnato,żenienależybagatelizowaćtegotyputrucizn.
Oilenawcześniejszetypytruciznludzieniemieliwiększegowpływu,otyletru-
ciznysyntetycznesądziełemtylkoiwyłącznienassamych.Wartowtymmiejscu
zaznaczyć,żetoniedynamicznyrozwójwiedzychemicznej,alenieodpowiedzialne
działaniaczłowiekasąprzyczynązatrućzwiązanychztruciznamisyntetycznymi.
Jakwidać,truciznymogąmiećróżnepochodzenie,przedstawionotowformie
schematunarycinie1.1.
4
CZĘŚĆi.PODSTAWYTOKSYKOLOGiiOGÓLNEJ
