Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kanonitradycjawperspektywieliteraturyświatowej
13
miandyskursukulturowegojestjednomyślnieodczytywanajakogestskierowany
zarównoprzeciweuropejskiemukanonowiliterackiemu,któryprzynależydokul-
turywysokiej[ś]”7.WtórujemuNataliaPalichartykułemzamieszczonymwni-
niejszymzbiorze,podkreślając,żewspółcześnibadaczepostkolonialnirozmon-
towaliodziedziczonykanonliterackiiodebralimuwyłącznieeuropocentryczny
charakter.
Czykanonmożeulegaćmodyfikacji?Zakwestionowaniekanonumożemieć
dwojakiekonsekwencje:albotworzonyjestnowykanon,albonależyuznać,żecoś
takiegojakkanonnieistnieje.Powyższepytanieuderzawroszczeniedouniwer-
salności,jakieleżałoupodstawideipojedynczegokanonu.Albowiem,wtrady-
cyjnymsensie,jeśliistniejekilkakanonów,toznaczy,żeniemażadnegokanonu.
Odpowiedzinatęspornąkwestięudzielam.in.Saussy,powołującsięnawypo-
wiedźReyChow,którazauważa,że:
włączenietekstówliterackichspozakulturyZachodudokanonuliteraturyporównawczej
możesięsprowadzićdonowejklasy„eurocentrycznych”specjalistówododległychkul-
tur;niemażadnejgwarancji,żeotwarcienaobcykanonnauczykogokolwiekczytaćten
kanontak,jakczytajągomiejscowi.[...]Zasadniczepytanieniebrzmi:czyumieszczać
literaturęwkontekście,dodającnowetradycjeikanony,alejaktorobić?8
Zmianamyśleniaokanoniejestkoniecznością,trudnojednakprecyzyjnie
określić,jakpowinnotowyglądaćwpraktyceinterpretacyjnej.Gdybyjednak
podjąćpróbęnowegoukontekstowienialiteraturnarodowych?Natakimpomy-
śleopierasięwspółczesnakoncepcjaliteraturyświatowej(WorldLiterature),tak
chętnieobecnierozwijanaprzezwspółczesnychbadaczykomparatystykilitera-
ckiej.Literaturaświatowabyłaprzezdługiczasokreślanajakozamkniętyizwarty
kanondziełliteraturyEuropyZachodniej,alenadejścieglobalnejperspektywyza-
kwestionowałozarównozogniskowaniezainteresowaniatylkoEuropą,jakipod-
ważyłosamopojęcie„dzieła”.
Literaturaświatowaoferujeswoimczytelnikomniezrównanąróżnorodność
wrażeńliterackichidoświadczeńkulturowych.Jednakstawiateżprzednimiwiel-
kiewyzwania,ponieważniemożnauczynićzałożenia,żeczytelnikipisarzzawsze
będądzielićjedną,wspólnątradycję,atradycjeliterackiesączęstobardzoodle-
głekulturowo.Kiedyczytelnikpodejmujesięlekturyutworu,ignorującwartości
ikonwencjebliskiedlaświataautora,siłąrzeczynarażasięnaryzykoograniczenia
jegoznaczeńjedyniedodobrzemuznanychkontekstówiodczytaniautworujako
„bladej”wersjidzieł,którejużwcześniejpoznał.
Wyrwaniedziełaliterackiegozrezerwuaruliteraturynarodowejiprzeniesie-
niegodo„republikiświataliterackiego”,czyliwspólnej,ponadnarodowejprze-
7H.Saussy,„Wybornytrup”pozszywanyześwieżychkoszmarów.Omemach,pszczelichrojachisa-
molubnychgenach,tłum.E.Rajewska,[w:]Niewspółmierność.Perspektywynowoczesnejkomparatysty-
ki.Antologia,red.T.Bilczewski,Kraków2010,s.217.
8Tamże,s.219.
