Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
16
Środekwyrazuarchitektury
Definicjęśrodkawyrazuwniniejszejpracywyprowadzonowoparciu
opraceRogeraScrutona16orazSteenaElielaRasmusena17Podsumowując
XX-wiecznedokonaniabadaczyScrutonstwierdza,żeodbiórarchitektu-
rynieopierasięwyłącznienarozumowympoznaniu,alemożepolegać
takżenaintuicjiorazzmysłowymodczuwaniuprzestrzeniiarchitektury.
SyntezęprocesupercepcjiarchitekturyScrutonokreślajakodoświad-
czaniearchitekturypołączonezwywołaniempewnegowartościowania
estetycznego,coprowadzidoukształtowaniaprzezodbiorcępewnegokon-
ceptu,odnoszącegosiędoprzedmiotupercepcji,czyliobiektuarchitektury.
Zpunktuwidzeniaodbiorcy,jakwskazujeR.Scruton,powstałykon-
ceptniejestzdefiniowanywsposóbostry-możenaprzykładuleczmia-
niewczasieprocesupoznania:poprzezrozumowanie,lubpóźniej,po-
przezpoznanieargumentacjikrytycznej18.
Mechanizmemłączącympercepcjęodbiorcyzkształtowanymkoncep-
temjestwgR.Scrutonawyobraźnia.Cyt.„Jakwszystkiewyobrażeniowe
doświadczeniaarchitekturaaspirujedorolisymbolu.Próbujeodzwiercie-
dlaćkażdeznaczenie,któredoświadczeniemożeprzynieść,orazskupiać
wswoichdziełachwszystkieakceptowanewartości”19.
WedługR.Scrutonaarchitekturastymulujeczłowiekadoodbioruzna-
czenia,przezcopowstajewyobrażany„koncept”
,wywoływanyprzezper-
cepcjęidoświadczenie.
Konceptdziełaarchitekturymożebyćbudowanyprzezodbiorcęwopar-
ciuoformęniezrealizowaną,czylipewneprzedstawienie,lubwoparciu
oobiektiśrodkiwyrazuzrealizowanepoprzezwybudowanyobiekt.
Zpunktuwidzeniatwórcy,jakzauważaprof.StefanKuryłowicz20,ar-
chitekturajestrealizacjąidei.
Wzwiązkuztym,biorączakryteriumcelowość,środekwyrazuzdefi-
niowanownastępującysposób:
Środekwyrazujestsposobemrealizacjiideiarchitektonicznej,któryto
sposóbkształtujeokreślonykonceptodbiorcy21.
Jeżelizakryteriumdefinicjiweźmiemysposób,wjakiarchitekturapo-
przezśrodkiwyrazujestodbiciemidei,towgR.Scrutonadziejesiętona
drodzeekspresji,rozumianejszeroko-nietylkojakoekspresjaemocjilub
znaczenia,leczjakowypełnieniepewnymcharakterem22.
Dlatego,łącząckryteria:sposobuodzwierciadlaniaideiprzezśrodek
wyrazu,relacjiśrodkawyrazu,ideiikonceptuorazcelowościstosowania
środkówwyrazu,możnasformułowaćnastępującądefinicję:
Środekwyrazujestmaterialnymrozwiązaniemarchitektonicznym,które
prowadzidoekspresjiideiwdoświadczeniuarchitektury23.
Badanieprzeprowadzonewpracywykonywanejestpodkątemanalizy,
jakideeikonceptobiektówprzemysłowychwpłynęłynaśrodkiwyrazu
obiektówużytecznościpublicznej.
Scrutona16
Rasmusena17
krytycznej18.
wartości”19.
Kuryłowicz20
iorcy21
charakterem22
architektury23
16ScrutonR.,Theaestheticofarchitecture,Taylor&Fran-
cis,1979.
17RasmusenS.E.,Odczuwaniearchitektury,Gadomska
B.(tłum.),WydawnictwoMurator,1999.
18Niemniej,wgScrutona,niezależnieodzmianjakie
estetycznerozumowaniemożewnieśćdopojęciakon-
ceptu,wpunkciewyjściapoznanieopierasięnapew-
nym-właściwymodbiorcy-wyborzeestetycznym.
19Scruton,dz.cyt.[16],s.137,tłum.autor.
20KuryłowiczS.,Architektura-ideairealizacja,Poli-
technikaKrakowska,Kraków2000.
21JakpiszeScruton,cyt.Znaczeniebudynkujestsyntezą
[konceptu]przywołanąprzezniego-odwrażeństatyki
konstrukcjipozłożonesnypoetów,krytykówihistoryków,
s.139.Należyjednakbyćostrożnymwrozpoznawaniu
relacjipomiędzyekspresjąśrodkawyrazuakonceptem,
jakojednoznacznychzrelacjąideiiśrodkawyrazu-por
.
Scrutons.197.WgScruton,dz.cyt.[16].
22Możnawtymrozumowaniudostrzec,wgScrutona,
żestyljestnaturalnąkrystalizacjądążeńdoformułowa-
niaidei.Kiedyjestużywany-pomagawekspresjiidei
ipowstawaniukonceptu,leczkiedyprzechodziwkon-
wencję-trywializujesięizamiera.
23Dlaprzykładu:wszędzietam,gdzieużywanesąroz-
wiązania-wintencjachiskutkach-wyłącznieutyli-
tarnie,mamydoczynieniazbudownictwem.Wszę-
dzietam,gdziestrategiaużyciautylitarnegostajesię
środkiemwyrazu,łączonym(niezależnieodzamiarów
twórcy)zkonceptem(pojęciowymlubpozapojęcio-
wym)-stajesięarchitekturą.
