Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
AnnaM.Kłonkowska
waniamitu,który–wedługEliadego(1996)–odnosinasdorzeczywistości
sacrum,przekraczającejipoprzedzającejrzeczywistośćczłowieka.
Zawieszenielubzakwestionowanierozróżnieniapłcimożezachodzić
równieżwzwiązkuzinnymiodniesieniamidodziedzinysacrum,jakchoćby
wrelacjidoosobykapłana,szamanalubwładcy,którzynietylkoreprezen-
towaliwyższyporządeksacrum,leczbylirównieżpośrednikamipomiędzy
żeńskąZiemiąimęskimNiebem4.Cowięcej,władcalubkapłanbylinarzę-
dziamiwrękachzarównomęskich,jakiżeńskichbóstw.Czasemmanife-
stowanoto,podkreślającandrogynicznecechywrytualnychszatachozdo-
bionychatrybutamimęskichiżeńskichbogów,niekiedy(jakwprzypadku
kapłanówKybele)nawetsamokastracją(Eliade,1994:121-122;Kostuch,
2003:44-45,131-144).
Takieczasowezawieszeniennormalności”iobowiązującychwniejreguł
orazrozróżnieńiopozycji(atymsamychrównieżzniesieniesztywnejdy-
chotomiipłci)możemiećmiejscetakżewtrakcieniektórychrytuałów,cere-
monii,świąt,anawetpodczaskarnawału.Kulturowytranswestytyzmbywał
niekiedyczęściąceremoniiślubnych,obchodówNowegoRokuorazinnych
znaczących,przełomowychmomentówwżyciuczłowiekaiwszechświata
(Eliade,1994:116-119;Kostuch,2003:38).Elementyobrzędoweprzywo-
łującedziśswojąformąwyrazuskojarzeniazezjawiskiemtranswestytyzmu
obecnebyłytakżepodczasrytuałówiświątobchodzonychkuczciDionizosa
(Bachusa),Hery,Heraklesa,Tezeuszaorazinnychbogówibohaterów(por:
Eliade,1994:117;Kostuch,2003:38,144-149).Równieżwtrakciepóź-
niejszegokarnawałumężczyźniikobietymieliprzyzwolenienazakładanie
strojówpłciprzeciwnej,ponieważwiążący,nnormalny”porządekspołeczny
zostawałwtymczasieuchylony.WedługteoriiBachtina(1975):nlogika
karnawałowatologikawywracaniananice,logika‘koła’,translokacjigóry
idołu(ł)itp.trawestacji,błazeńskichkoronacjiidetronizacji”,gdziesym-
bolicznezburzeniedotychczasowegoładumajednaksłużyćjegoodrodzeniu
iodbudowaniu.Dlategokarnawałowyśmiechnprzybliżającideał–zniżago
kuziemi,łączyzziemiąjakopierwiastkiemwchłaniającymizarazemod-
radzającym”(Mieletinski,1981:177),aprzebieraniesięwszatyiatrybuty
przynależneodmiennejpłci(cross-dressing)podczasobchodówkarnawału
iodwracaniecodziennychreguł–taksamo,jakzawieszaniennormalne-
4
Wmitologiiegipskiej,inaczejniżwwiększościinnych,atrybucjajestodwrotna:
Niebojestżeńskie(Nut),Ziemiazaśmęska(Geb).
