Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
WtajemniczenieifascynacjaosobąOskaraW.Miłoszaś
pozaracjonalnych,mistycznychźródełnatchnieniapoetyckiego
(rozumianegojakonłaskapoetycka”11):nKażdypoematzawdzięcza
swójcharakterpoetyckiobecności,promieniowaniu,przekształca-
jącemuijednoczącemudziałaniutajemniczejrzeczywistości,którą
nazywamypoezjączystą”12.
Kultpoezjiautonomicznej(lapoésiepure)todowartościowanie
czystoformalnegowymiaruwierszy,dźwiękowychasocjacjisłow-
nych,postulowanejużnaprzełomieXIXiXXwiekuprzezsym-
bolistówfrancuskichArthuraRimbauda,Stephane’aMallarmègo,
PaulaValèry’egoiichnastępców
13
.Toostatecznietraktowaniepoezji
jakostrukturyautotelicznej,kultestetyzmuiczynieniezesztuki
poetyckiejnamiastkiabsolutu14.JakzauważaArturHutnikiewicz,
referującmodernistycznąkoncepcjęnjęzykawjęzyku”Valèry’ego:
Poetawykonujezatemwjęzykupracękonstrukcyjną,któramadoprowa-
dzićdostworzeniajęzykanowego,potężniejszego,głębszegoiintensyw
-
niejszego.Itentojęzyk,wytwórsztucznychzabiegówkonstrukcyjnych
krytycznoliterackie:Wobronieromantyzmu(1924),Poezjaczysta(1926)oraz
Modlitwaipoezja(1926)(zob.A.Hutnikiewicz,Teoria„poezjiczystej”,[w:]tegoż,
Odczystejformydoliteraturyfaktu.GłówneteorieiprogramyliterackieXXstulecia,
Warszawa1974).
11
KsiądzBrèmond,zaPlatonem,porównywałnatchnieniedoodwiedzintajemniczego
gościa,jakpiszeArturHutnikiewicz:nNatchnienietoodwiedziny,któreobjawiają
odwiedzanemuistotęistot,niewidzialne,niewysłowione”(tamże,s.162).
12
Tamże,s.160.
13
WedługHutnikiewiczarewolucjasztukinowoczesnejpolegałanazerwaniu
ztradycyjną(romantyczną)koncepcjąnjęzykawyrażeniowego”izastąpieniugo
nowym,tzw.językiemkreacyjnym,oderwanymodczystopragmatycznychcelów
porozumiewaniasięmiędzyludźmi:njużuschyłkuXIXw.(ś)uznano,żeto,co
wpoezjinajistotniejsze,mieścisięniewtzw.treści,leczwsamymjęzyku,który
stajesięautonomicznymcelem.WedługMallarmègo«poezjaskładasięzesłów»
ionesąwłaściwymmateriałempoezji.(ś)Dlaestetycznejkonsumpcjiwcale
niejestkonieczne,bywierszposiadałjakiśsensracjonalny.Samointeresujące,
anieprzewidzianezestawieniewyrazównajzupełniejwystarczy,bywierszstałsię
źródłemartystycznejrewelacji”(tamże,s.155).
14
WPrzedmowiedoStorge,rozwijająctozagadnienie,Miłoszpisał:nJedyny,nie-
spotykanyunikogoinnegozpoetównaszegostulecia,tonwdojrzałejtwórczości
O.W.Miłosza,stądpochodzi,żejestonazgruntuprzeciwnaestetyzmowi,czyli
bardzoliryczna;zarazemkomunikuje,częściejzakrywapewnąwiedzę.Wydajemi
się,żetowłaśniesilnienamnie,jakoczytelnika,działałoimogłosięprzyczynićdo
mojejniezgodyztymipoetami,dlaktórychutwórpoetyckijestautonomicznym
tworem,niemającyminnegocelupozawłasnympięknem”(C.Miłosz,Przekłady
poetyckie,dz.cyt.,s.452).
