Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
I.OdŚwiętejRusidoImperiumPiotra
ΠniejestmożliwymmiećKościółiniemiećcesarza”
2
.PatriarchaAntonipodkre-
ślał,żecesarzzajmujeważnemiejscewKościele,inneniżlokalniksiążęta,jest
opokąchrześcijaństwa,zwołujesoborypowszechne,broniprzedherezją,cieszy
siębłogosławieństwemKościoła,zostajepomazanyijestsamodzierżcąRomejów,
czyliwszystkichchrześcijan.Zacesarzamodląsięwszyscybiskupi,metropolici
ipatriarchowie,takichprerogatywniemażadenzmiejscowychwładców.Ce-
sarstwoiKościółsązesobąściślepowiązaneiniejestmożliweichrozdzielenie.
PowołującsięnasłowaapostołaPiotra:ΠBogabójciesię,czcijciekróla”[1P
.2,17]
patriarchawskazujenafakt,żeapostołpiszeojednym,anieowieluwładcach.Co
oznacza,żejesttylkojedencesarznaświecie,jeżeliniektórzyspośródchrześcijan
przyswajająsobietentytuł,toświadczytoraczejotyraniiiprzemocy,niżoich
prawiedotegotytułu3.
DopókiwKonstantynopolubyliprawosławnicarowie,opiekunowieKościoła
prawosławnego,rosyjscyksiążętamoglinazywaćsięcaramipoprzezanalogię,
aleniewdosłownymznaczeniutegosłowa.Pouniiflorenckiejitowarzyszących
jejwydarzeniachdokonałysięistotnezmiany.WasylIIIzacząłbyćnazywany
prawosławnymcarem,aRuśzaczęłapretendowaćdoroli,którąpełniłogreckie,
prawosławnecesarstwo.UpadekKonstantynopolaRusinitraktowalinaturalnie
jakokaręBożązaunięflorenckąijakoznaknowego,wielkiegopowołaniaRusi.
PoupadkuKonstantynopolazatem,wMoskwieukształtowałosięprzekona-
nie,żeprawosławieGrekówuległozepsuciu,żeautentyczneprawosławiejest
tylkonaRusi,amiejsceKonstantynopolapowinnazająćMoskwa,rządzonaprzez
prawosławnegoruskiegocara.Ideaoprzejściuobowiązkówiprawbizantyjskie-
goimperatoranabarkiksięciamoskiewskiego,którapojawiłasiępoupadku
Konstantynopola,zyskałapotwierdzeniepoprzezślubIwanaIIIWasiljewicza
(1462-1505)zbratanicąostatniegogreckiegowładcy–ZoePaleolog,która
zostaławRosjinazwanaSofią.Dwugłowyorzełstałsięwówczasoficjalnym
herbempaństwowymKsięstwaMoskiewskiegopozrzuceniujarzmatatarskiego.
IwanWasiljewiczIIIjakopierwszyrosyjskiwładcaprzyjąłtytułsamodzierżcy.
takżemetropolitaJonasz,wskazując,żeRosyjskiKościółPrawosławnyprzechowujeświętą
apostolskątradycję,utraconąprzezprawosławiegreckie.
2
WielkiKsiążęWasylIDmitrijewiczzabroniłwspominaćimięcesarzabizantyjskiegowczasie
liturgii,patriarchaAntoniiIVwysłałdoniegolist(Posłanije),wktórymwyłożyłideęKościoła
powszechnegoiideęmonarchii.Antonicharakteryzowałcesarzabizantyjskiegojakowielkiego
cesarza,władcęipanaświata,któryjestcesarzemijedynowładcąRomejów,czyliwszystkich
chrześcijan.Władzacesarzajesttakwielka,żenawetRzymianie,którzyodłączylisięod
Kościołapowszechnego,okazująmuszacunek,jakiokazywali,kiedybylijeszczewjedności.
Tymbardziejzobowiązanisądotegoprawosławnichrześcijanie.Przezwielubadaczylistten
uważanyjestzamanifestbizantyjskiejideologiipolitycznej.Por.В.cокольский,Участие
русскогодуховенстваимонашествавразвитииединодержавияисамодержавия,Киев
1902,s.110.
3
Por
.А.Карташев,ОчеркипоисторииРусскойЦеркви,т.1,Москва,1992,s.371.
Trzeci_Rzym.indb16
2013-11-0721:15:28
