Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
66
RozdziałI
Brukseli,Pragiorazinnychmiast,nierzadkopodprzybranyminazwiskami,
nieustanniestaralisięutrzymywaćruchprzyżyciuiodbudowywaćgonatere-
nach,naktórychzostałzlikwidowany.Połapankachiaresztowaniachczęsto
dochodziłodobeztroskozuchwałych,dużychakcjirozprowadzaniaulotekde-
maskującychbrutalnośćpolicjiidemonstrujących,żereżimniepotrafipoko-
naćruchu.Niemniejtakataktykadziałałanazgubępartii,bowiemwnieunik-
nionysposóbsprawiała,żeopróczrobotników,stawałasięwidocznarównież
dlaGestapo103.Strukturainawykipartyjnejbiurokracjitakżepomagałypolicji
identyfikowaćitropićjejczłonków,bowiemskarbnicyisekretarzejejlokal-
nychoddziałów,jaknaprzykładHansPfeiferzDüsseldorfu,nadalpieczoło-
wicieskładowalilisty,stenogramyspotkań,spisysubskrybentówczasopism
orazczłonków.Wszystkotookazywałosiębezcennedlareżimu,kiedyjużwpa-
dłowręcepolicji104.Komunistówdotykałytesameproblemy,któredręczyły
socjaldemokratów–trudnościwkomunikacjizkierownictwemnauchodź-
stwie,zniszczeniespołecznejikulturalnejinfrastrukturyruchurobotniczego,
wygnanie,uwięzienielubśmierćnajbardziejdoświadczonychiutalentowa-
nychliderów105.
Pomimolegendarnejdyscyplinypartii,wkierownictwiezagranicąrównież
pojawiłysiępoważnepodziałypomiędzyultra-lewicowąwiększością,która
nadalsączyłajadprzeciwkosocjaldemokratom,aMiędzynarodówkąKomuni-
styczną,którazdałasobiesprawęzklęskiponiesionejprzezpartięiwkońcu
zaczęłanakłaniaćdowspółpracyzsocjaldemokratamiwramachantynazistow-
skiegoufrontuludowego”
.Wstyczniu1935r.Międzynarodówkaotwarciepo-
tępiłapoprzedniąpolitykępartii,nazywającjąusekciarską”izaczęłatonować
jejrewolucyjnąretorykę.Wyczuwającskądwiejewiatr,rosnącawsiłęmniej-
szośćwłonieniemieckichkomunistówdostosowałasiędonowejliniiMoskwy.
PrzewodziłjejWalterUlbricht,byłykomunistycznyprzywódcazBerlina,oraz
WilhelmPieck,wieloletnideputowanydoReichstaguoraztowarzyszLiebk-
nechtaiLuksemburgwichostatnichdniachprzedzamordowaniemprzez
WolneKorpusypodczasuPowstaniaSpartakusa”w1919roku.Obokowejre-
orientacjiideologicznejrozmontowanojakżepomocnądlaGestaposcentrali-
zowanąstrukturępartiiwNiemczech,zastępującjąluźniejsząorganizacją
wdużejmierzerozdzielającąjejróżneodłamy.Wydawałosię,żedrogadozjed-
noczonegoiskutecznegoantynazistowskiegoruchuoporuklasyrobotniczej
nareszciestoiotworem106.
103DetlevJ.K.Peukert,DieKPDimWiderstand:VerfolgungundUntergrundarbeitanRheinundRuhr,
1933bis1945,Wuppertal1980,s.106-109.
104AllanMerson,CommunistResistanceinNaziGermany,London1985,s.127.
105ZobaczpesymistyczneraportywStover(red.),Berichte,s.34-35,87-90.
106EdwardH.Carr,TwilightoftheComintern,1930-1935,London1982;BeatrixHerlemann,Die
EmigrationalsKampfposten:DieAnleitungdeskommunistischenWiderstandesinDeutschlandaus
Frankreich,BelgienunddenNiederlanden,KönigsteinimTaunus1982;HermannWeber,uDieKPDin
derIllegalität”,wRichardLöwenthaliPatrickvonzurMühlen(red.),WiderstandundVerweigerung
inDeutschland1933bis1945,Berlin1982,s.83-101.
