Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TuMuranów.
Dzielnicaponadgruzami
Słowo
wstępne
ZygmuntStępiński
dyrektorMuzeumPOLIN
Wlutym2013rokukilkanaścieosóbzMuzeumHi-
storiiŻydówPolskichPOLINiNaczelnyRabinPolski
MichaelSchudrichzebrałosięwOgrodzieKrasiń-
skich,przyulicyBohaterówGetta(dawniejulicy
Nalewki),wmiejscu,wktórymjeszczew1943roku
stałykamieniceonumerach12,14i16,bliskonaroż-
nikazulicąŚwiętojerską.Ktodziśpamięta,żewtym
miejscuprzedostatecznymzniszczeniemgettastały
domy,aodcinekŚwiętojerskiejwytyczonopowoj-
nie,powiększającOgródKrasińskich.Iluwarszawia-
kówwie,żedzisiejsza,prowadzącadonikąd,ulica
BohaterówGetta,kiedyśbyłajednąznajbardziej
gwarnychiruchliwychulicMuranowa–sercemży-
dowskiejWarszawy.Zamiastdomówsątudrzewa,
krzewyitrawniki.PodawnychNalewkachpozostał
brukifragmenttorówtramwajowych.
Dzieńwcześniejniewielkakoparkazdjęławierzchnią
warstwęziemiigruzu.Spodnichwyłoniłysięrówno
przewiązanecegłyścianpiwnic.Widaćbyłowyraź-
czyjatobyłapiwnica.MożeAbramaBigosa,który
miałtuwytwórniękurtekskórzanychipłaszczynie-
przemakalnych.MożeWolfaLichtmana,właściciela
zakładuwyrobówtrykotażowych,amożeAbrama
IckaSzermana,któryhandlowałtiulemigalanterią.
Możepodkilkumetrowąwarstwąziemiigruzuzacho-
wałysięjakieśśladydawnegożycia–złamanekółko
wózkadlalalek,kawałekterakoty,wrośniętawko-
rzeńłyżeczka.BotylezostałozdawnychNalewek,
Muranowaiprzedwojennejdzielnicyżydowskiej.
Zjednejcegływyjętejzmurupiwnicydomuprzy
ulicyNalewkiKrystynaKaszuba-Wacławekzrobiła
mezuzę.ZaprojektowalijąAndrzejiMaciejBulanda.
WprzeddzieńotwarciaMuzeumPOLINw70.rocznicę
powstaniawgetciewarszawskimuroczyściezawiesi-
liśmyjąnabocznejścianieprzywejściudobudynku.
Dawnejprzydrzwiachkażdegożydowskiegodomu
wisiałamezuza:niewielkipojemnikzezwojemza-
wierającympierwszesłowanajważniejszejmodlitwy
nie,wktórymmiejscubyłaścianafrontowa,ściany
SzemaJisrael(SłuchajIzraelu).Dlawielumezuzajest
konstrukcyjneidziałowe.Ikorytarzprowadzącydo
symbolemnawiązaniadotradycji.Dlamnie–śladem
kolejnychpomieszczeń.Gruzpomiędzyścianami
bezpowrotniezniszczonegożydowskiegoMuranowa.
robotnicydelikatniewybieraliłopatami.Odsłonię-
temurybyłysłabozwiązane.Cegływyjmowaliśmy
ZapraszamPaństwanawystawępoświęconąjego
ręcznie.Niewiem,izapewnenigdysięniedowiem,
historii.
5
