Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
23
niewątpliwietymwłaśnieprzełomem,któryumożliwiłskonstruowanieteorii
ewolucyjnych.
WnauceXVIIIwiekupojawiłasięporazpierwszymyśl(cozawdzięczamy
międzyinnymirodzącejsięwówczaspaleontologii),żeistniejewszystkoto,co
możeistnieć,aleniejednocześnie.Dziękitemumożnabyłouznać,żegatunki
mogąznikaćimogąsiępojawiać,abytyistniejąceposiadajązdolnośćdoskona-
leniasię–dopuszczonowięcpostęp54.KlasycznyŁadzostałwówczaszastąpiony
przezHistorię(Hrzeczymieszcząsięwinnejprzestrzeniniżsłowa”55,podczas
gdywcześniejimodpowiadały,znajdowałysięnajednejpłaszczyźnie).Toprzej-
ściezdiagnozowaneprzezFoucaulta56odpowiadaprzejściuodstatykidodyna-
miki,któreopisałLovejoy.KrytykęzasadciągłościipełnościpodjęliwXVIII
wiekuWolteriSamuelJohnson,wskazującnaniekompletnośćłańcuchabytu,
alewnaukachbiologicznychprzełomdokonywałsiępowoli57.Teoriequasi-
ewolucjonistycznepojawiłysięokoło1750roku.DopieroLamarck58zamyka
etapHnazywaniatego,cowidzialne”59,czylihistoriinaturalnej(zjejŁadem,
ekwiwalencją,precyzyjnąklasyfikacją,skończonąidoskonałąstrukturą),otwie-
rajączarazemwiekbiologii.CzynitosłowemwstępnymdoFloryfrancuskiej,
wktórymodróżniaustalenienazwygatunkuprostąmetodąbinarną(nazasadzie
obecnościbądźnieobecnościokreślonychcech)ododnajdywaniarzeczywistych
relacjipodobieństwa,uwzględniającychHcałościowąbudowęrodzajów”60.
Hipotezawspólnegopochodzeniagatunkówodpierwotnychprzodkówposta-
wionazostałaprzezredaktoraEncyklopediiDenisaDiderotaw1749i1754roku
orazprzezprzewodniczącegoPruskiejKrólewskiejAkademiiNaukPierre’a
Maupertuisaw1745i1751roku61.OświecenieantycypujejednakmyślDar-
winatylkowniewielkimstopniu,bowiemwierzonojeszczewówczaswistnienie
niezmiennejludzkiejnatury,odznaczającejsię–jaknewtonowskiwszechświat
–regularnąorganizacjąizadziwiającąprostotą62.
DopierouschyłkuXVIIIwiekukosmicznyporządek,któryujmowanodotąd
jakonieskończonąstatycznąróżnorodność,zaczętopostrzegaćjakoprocesnara-
staniaróżnorodności.Jednakniemożnabyłowówczasjeszczemówićoewolu-
cjonizmie,jakprzekonującodowodziFoucault63.DlaprzykładuHewolucjonizm”
54A.O.Lovejoy,Wielkiłańcuchbytu…,dz.cyt.,s.228-230.
55M.Foucault,Słowairzeczy…,dz.cyt.,s.209.WyróżnienieM.Foucaulta
56Tamże,s.198-199.
57A.O.Lovejoy,Wielkiłańcuchbytu…,dz.cyt.,s.236-238.
58Innajestjegorolawwypadkusamegoewolucjonizmu,oczymjeszczepowiemy.
59M.Foucault,Słowairzeczy…,dz.cyt.,s.125.
60Tamże,s.209.
61A.O.Lovejoy,Wielkiłańcuchbytu…,dz.cyt.,s.250.
62C.Geertz,Wpływkoncepcjikulturynakoncepcjęczłowieka[w:]tegoż,Interpretacjakultur.
Wybraneeseje,dz.cyt.,s.53.
63Por.M.Foucault,Słowairzeczy…,dz.cyt.,s.141in.
