Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
WperspektywiedziełaliterackiegoXIXwiekuzagadnieniemważnymwydaje
sięniejedyniewąskorozumianaantropologiajakonaukaoczłowieku,lecz
równieżewolucjonizmantropologiczny.Jegoznaczeniedobitniepotwierdza
dziełoliterackieCyprianaNorwida,czegoświadectwemsąwiersze,poematy,
epikaatakżelistyinotatniki.
Jeśliwziąćpoduwagę,żepismaCyprianaNorwidarealizowanebyły
wogromnejmierzewdrugiejpołowieXIXwieku,porównaniezmyśląantro-
pologiczną–przedewszystkimDarwinowską–jawisięjakoniezwykleważne.
Związkiantropologiikulturowejzhumanistykątamtychczasówsąniepodwa-
żalne.Myślewolucjonistycznaznalazłazresztąodzwierciedlenienagruncie
polskiegoliteraturoznawstwa,czegonajwybitniejszymprzykłademjesteseistyka
WacławaNałkowskiego.
Dlajasnościnarzędzi,którymibędęposługiwaćsięwdysertacji,należy
przybliżyćzjawiskoewolucjonizmu,gdyżznaturyrzeczyniejestonoliteratu-
roznawczeiwpraktycehistorycznoliterackiejrzadkobywałączonezhistorią
literaturypolskiejdrugiejpołowyXIXwieku.
PrzedmiotemmojejrozprawyjestdziełoliterackieCyprianaNorwidana
tleantropologiikulturowej1(jejprzedmiotzainteresowaniajestzaśwdużej
mierzezbieżnyzprzedmiotemzainteresowaniapoety)iewolucjonizmudru-
giejpołowyXIXipoczątkuXXwieku.Ewolucjonizm,zktórymwniniejszych
rozważaniachbędziemymiećdoczynienia2,nieobejmujejedyniemyśliprzyro-
1Wramachantropologiiistniejąliczneproblemydefinicyjneidemarkacyjne.Rozgraniczenie
międzyantropologiąkulturowąaetnologiąjestnieostre.Tradycjatejdyscyplinynaukowejrozwijała
sięwróżnysposóbwEuropieiStanachZjednoczonych,stądproblemyterminologiczne,które
wiążąsiętakżeztym,żeantropologiaczęstosplatasięzpokrewnąjejsocjologią.Najogólniej
antropologiękulturowąmożna–zaAlanemBarnardem–określićjakoHnajbardziejrozległą
dyscyplinęszczegółową”spośróddyscyplinantropologicznych.Wjejzakreswchodząmiędzy
innymiHbadaniezróżnicowaniakulturowego,poszukiwanieuniwersaliówkulturowych,ujawnia-
niestrukturyspołecznej,interpretacjęsymbolikiiliczneproblemypokrewne”.Zob.A.Barnard,
Antropologia.Zarysteoriiihistorii,przeł.S.Szymański,posłowieJ.Tokarska-Bakir,Warszawa
2006,s.31-35.
2SkupimysięprzedewszystkimnaewolucjonizmiedrugiejpołowyXIXwiekuipoczątku
wiekuXX.Neoewolucjonizmniebędziestanowiłwdysertacjiistotnegopunktuodniesienia.Teoria
ewolucjiodrzucacentralnąpozycjęBogawludzkimkosmosie.Najważniejszymjejzałożeniemjest
