Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wo
ogie,gdzie,jakwpassacaglii,osnowęformalnąutworustanowi
figuracyjnyostinatowymotywwbasie.
Jakwspomnieliśmy,jazzoweformywariacyjnesątoformyotwarte;
improwizacjamożetrwaćwnieskończoność,niematusymetriiani
zamkniętychproporcji.Niektórzyzkompozytorówjazzowych
pozazdrościlijednakmuzyceartystycznejowegowrażenialądu
architektonicznego,wywoływanegoprzezzamknięteformalnie
ikonsekwentnierozplanowanecałości.Zapragnęlioniująć
improwizacyjnymiąższutworuwpewneramy,wytyczyćdokładnie
przebiegnarracji,jejgradację,natężeniaispadki.Ztegopragnienia
powstałytakieutworyjakKa
ra
wa
naczySo
li
tu
de(Samotność)
Ellingtona.WprawdzieDukeEllingtonuważanybywaprzezwielu
ortodoksówzajazzowegoheretykaniemal,lecz…heretycytworzyli
czasemnowereligieaosiągnięciaEllingtonaijegoorkiestryznane
zpłytmająwsobieniewątpliwiecośgenialnietwórczego.
Językmuzycznyjazzu,czylijegostylmuzyczny(niemieszać
zestylemjazzowym,toniezawszetosamo)przechodził
naprzestrzenikilkudziesięciulatswegoistnieniaewolucję,
odpowiadającąwogólnychzarysachiwskrócieewolucjiśrodków
dźwiękowychmuzykiartystycznej.Lisztowskachromatykajazzu
nowoorleańskiego,później,poprzejęciugoprzezbiałych,zwanego
dixielandem,naprzestrzenilatkomplikujesięispiętrzacoraz
bardziej,doprowadzającdopraktycznegozanikupoczuciatonacji.
Procestenłączysięzcorazfantastyczniejszym,chromatycznym
powyginaniemliniifrazywwariacjachatakżezcorazwiększą
polifonizacjąjazzu.Przewrótantychromatycznydokonany
weuropejskiejmuzyceartystycznejznalazłwjazzierównieżswoje
odzwierciedlenie:najwyraźniejwykorzystałgoznowuEllington,
stosującwszereguutworachdebussy’owsko-ravelowskądiatonikę,
szeregirównoległychtrójdźwiękówzsekstąlubseptymąitp.
Dzisiejszyjazzjestterenemwielkiegoeksperymentu.Rozwój
polifoniidoprowadziłdozupełnegoniemallinearyzmu
—usamodzielnieniepartiipoziomychusunęłoniejednokrotnie
problemwspółbrzmieńnaplandalszy,jednocześnieprzypadkowa,
wynikłazesplataniasięiprzecinaniapoziomychliniiposzczególnych
instrumentówdysonansowośćtychwspółbrzmieńzaostrzyłasię
niepomiernie.Równieżpolifoniapolitonalnaznajdujewdzisiejszym
jazziewielkiepoledopopisu,anowoczesnekierunkibebopicool
przemyśliwająnaserioowprowadzeniudojazzuzasad
schonbergowskiejtechniki12-tonowej,zwanejdziśzfrancuska
