Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ludzi,przypisującim(przynajmniejjęzykowo)cechywłaściwe
mężczyznom,czylijepersonifikujemyimaskulinizujemy.Zarówno
bowiemkońcówkabiernikaliczbymnogiej-ów,jakimianownika
tejliczby-owiesącharakterystycznedlarzeczownikówmęskooso-
bowych;mówimyprzecież:Tosąkardynałowie,ministrowie,posło-
wieorazWidzękardynałów,ministrów,posłów.Piszącoodmianie
rzeczownikaanioł,niesposóbniezwrócićteżuwaginajegooso-
bliwądziśformę,którapojawiasięwwyrażeniunaAniołPański,
jakwefraziezwierszaKazimierzaPrzerwy-Tetmajera:flNaAnioł
Pańskibijądzwony”(wyjaśnijmy,żeAniołPańskitomodlitwa
zaczynającasięodtychsłów,znanateżpodłacińskąnazwąAnge-
lusDomini,atakżeGpora,wktórejdzwoniąnatęmodlitwę’).Przy-
imeknałączysięwtymprzypadkuzbiernikiem,abiernikliczby
pojedynczejinteresującegonasrzeczownikamapostać:anioła
(zkońcówką-a!).DlaczegozatemmówimynaAniołPański,anie
naAniołaPańskiego?Otóżprzywołanakonstrukcjatopozostałość
poczasach,kiedyformabiernikarzeczownikówrodzajumęskiego
byłatakasamajakichpostaćmianownikowa.Dopierozczasem,
wXVIstuleciu,wzwiązkuzkształtowaniemsiękategoriiżywot-
nościwpolszczyźnie,wbiernikurzeczownikówoznaczających
istotyżyjące(ludziizwierzęta)pojawiłasiękońcówka-aprzejęta
zdopełniacza(dlategowłaśniemówimy:Patrzęnapsa,kota,syna,
anioła,takjak:Niematupsa,kota,syna,anioła,ale:Patrzęna
stół,długopis,kubek,takjak:Tojeststół,długopis,kubek).To,że
wwyrażeniunaAniołPańskitakazmiananienastąpiła,wynika
stąd,iżformynajczęściejużywaneewoluująnajwolniej(dawny
biernikrównymianownikowizachowałsięrównieżwtakich-
•17•
