Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sensiepodzielonana„prorosyjskiWschód”i„nacjonalistycznyZachód”,ajednakkażde
słowowtychszablonowychformułkachpotrzebujewyjaśnieniaiproblematyzacji.
Tylkopodtakimwarunkiemmożnaichużywać–jaktorobilijużzresztąwswoich
klasycznychpracachIhorSzewczenko,IwanŁysiak-Rudnyckiiinniintelektualiści.Co
zatemoznaczatu„wschód”ico„zachód”?Gdzieprzebiegagranicamiędzynimina
terytoriumUkrainy?Jestonagiętkaczytwarda,ruchomaczytrwała?Iczyistniejeona
wogóle–jakowyraźnalinia,aniemglistyipłynnyobszar,gdzie„zachód”i„wschód”
przenikająsięwzajemnie?
A
tym
bardziej
–
co
znaczy
„prorosyjski”
w
tej
mantrze
i
co
znaczy
„nacjonalistyczny”?Dlaczegoopozycjabinarnatworzysięzdwóchprzymiotników,
któreniesąantynomiczneiwogólestosująsiędosiebiejaksłowaokrągły
ikwadratowy?Czyztegotwierdzeniawynikamiędzyinnymi,że„nacjonalistyczny”
Zachód
jest
bardziej
ksenofobiczny
niż
nienacjonalistyczny
(to
znaczy
internacjonalistyczny?,kosmopolityczny?,tolerancyjny?)Wschód?Iczymusimyto
interpretowaćwtensposób,że„prorosyjskość”Wschodu(cokolwiektoznaczy)robigo
mniej„nacjonalistycznym”,awięclepszym,dojrzalszym
odwszystkich„nie
prorosyjskich”(czyniedość„prorosyjskich”)terenów?Acojeśliwprowadzimy
prawdziweantonimywtęquasi-binarnąformułę?Czyniebyłobytopoprawniej
(i
intelektualnie
uczciwiej)
przeciwstawiać
„prorosyjskiemu”
Wschodowi
–
„proeuropejski”Zachód?Albo,jeślijużchcesięnagłośnić„nacjonalizm”Zachodu,to
dlaczegonieprzeciwstawićmuprawdziwegoantonimu–rosyjski/radzieckiczy,
powiedzmy,„kreolski”nacjonalizmWschodu?
Iwreszcie,cooznaczają„podziały”wtejmantrze?Czysąpodobnedopodziału
StanówZjednoczonychnapołudnieipółnoc?CzypodobnegopodziałuWłoch?Czy
Niemiec–nawschódizachód?Jakiesąichprzyczynyiwiarygodneskutki?Czymożna
iwartojejakośinstytucjonalizować?
Oczywiścienieodpowiemnawszystkiepytaniawtymkrótkimeseju,alespróbuję
przynajmniejsproblematyzowaćniektórestereotypydotycząceukraińskichgranic
ipogranicza.Wsposóbszczególny,niezaprzeczającważnościrozmaitychpodziałów
przebiegających
przez
terytorium
Ukrainy
(świat
katolicki/prawosławny,
europejski/euroazjatycki,ukraiński/rosyjski),chciałbymzwrócićuwagęnasymbiozę
niektórychzjawiskipowstającąztegohybrydowość.
RozmowyofatalnympodzialeUkrainynawschodniąizachodniąijejraczej
nieuniknionymrozłamienadwieczęścitocząsięprawieodpierwszychlat
niepodległościtegokraju–wystarczybodajżeprzypomniećalarmującetytuły
znajpoważniejszychzachodnichczasopismsprzedpiętnastulat:U.S.IntelligenceSees
EconomicFlightLeadingtoBreakupofUkraine(„WashingtonPost”,25stycznia1994)
czyTheBirthandPossibleDeathofaCountry(„Economist”,7maja1994).Propaganda
rosyjska,jakteżpermanentnekryzysynaUkrainie,niewątpliwiewpłynęłynate
prognozy,chociażzdaniemniektórychbadaczynajwidoczniejszym–przynajmniejna
dłuższąmetę–okazałsiętutajwpływhuntingtonowskiegoZderzeniacywilizacji
opublikowanegowroku1993:„Huntingtonowskatezaoprzynależnościcywilizacyjnej
MimożeUkraina,wbrewprzewidywaniom,nierozpadłasięaniw1994rokupo
zwycięstwie
„prorosyjskiego”(czyliwrogiego
„nacjonalistycznemu”zachodowi)
