Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OlgaGajdaj,TadeuszSrogoszOKonsekwencjewojnyrosyjsko-tureckiej
ziemienależącedoRzeczypospolitej,cizaśtwierdzili,żebyłtoobszar
wchodzącywskładpaństwarosyjskiego21.
Byćmożerzeczywiściewładzerosyjskieinspirowaływybuchko-
liszczyzny,kiedyjeszczeniktwPetersburguniemyślałokonflikcie
zapoczątkowanymkilkamiesięcypóźniejnawiększąskalę.Możnasię
natomiastzgodzićzprzytoczonąwcześniejopiniąKonopczyńskiego
ozrozumieniuprzezwładzerosyjskiezagrożeniarozszerzeniasiębun-
tunaLewobrzeżnąUkrainęipowikłańmiędzynarodowych.Tatiana
Tajrowa-Jakowlewastwierdziła,żestanowiskoukraińskiejhistoriogra-
fiiXIXwiekuforsującerolęwładzrosyjskichwwybuchukoliszczyzny
niewpełniodpowiadarzeczywistości22.Reakcjadworuimperatorskie-
gosięzmieniała.Początkowosprzyjałpowstańcom,alepoBałciegórę
wzięłyuwarunkowaniazewnętrznezwiązanezkonfliktemzImperium
Otomańskim.Uważamypodobniearmiarosyjskawespółzarmiąko-
ronnązwalczałakoliszczyznęgłówniepoto,abyzapewnićspokójna
zapleczuwalczącychpodChocimiemiwrejonieDunaju.Niepokojespo-
łecznenazapleczuwalczącejarmiibowiemwysoceniekorzystne.
Wtymzakresiewidzimyjednązkonsekwencjiwojnyrosyjsko-tureckiej.
Pierwszafalarepresjiprzeciwkohajdamakomichłopommiałamiej-
scejesienią1768roku.Uczestniczyływniejoddziałyrosyjskiegenerała
MichałaNikityczaKreczetnikowa,jegobratagenerałaPiotraNikitycza
Kreczetnikowa,partiaukraińskaipodolska(odpowiednikdywizji)do-
wodzonaprzezregimentarzaFranciszkaKsaweregoBranickiegooraz
grupkimilicjinadwornych.BranickinaradzałsięzRosjanamicodotak-
tykiwalkizhajdamakami.Naprzykładnanaradzie4lipca1768roku
postanowili,żeBranickibędziekontrolowałterendogranicyzTurcją,
natomiastgenerałPiotrKreczetnikowstwierdziłwswoimdzienniku:flna
siebiezaśwziąłemwyniszczeniehajdamaków”23.WedługBronisława
Pawłowskiego,chociażKomisjaWojskowanakazywałaBranickiemu
ostatecznezgnębieniechłopów,aionsamteżdotegodążył,tojednak
21Ibidem,cz.2,s.8–9,20;НиколайБантышъ-Каменск.й,oбзоръвнeшнихъсношен.йРосс.и
(по1800годъ),ч.III,Москва1897,с.276.SzerzejoustalaniugranicyRzeczypospolitejzRosją:
TadeuszSrogosz,MaciejTrąbski,Udziałoficerówwojskakoronnegowwytyczeniugranicpo-
między„Ukrainą,PolskąaNowo-Rossyą”wlatach1780–1781[w:]Kresy,graniceipogranicza
whistoriiwojskowej,red.AndrzejOlejkoiin.,Oświęcim2014,s.60–73.
22ТатьянаТаирова-Яковлева,МеждуРечьюПосполитойиРоссией:Правобережная
Украинавэпохугайдамаков,Санкт-Петербург2020,с.74–75.
23PiotrKreczetnikow,RadomiBar1767–1768.Dziennikwojennychdziałań,Poznań1874,s.133.
37