Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UKRAIŃCYIICHSĄSIEDZINAPRZESTRZENIWIEKÓW
napodstawieumowyzgenerałemKreczetnikowemmusiałrozłożyćswe
oddziaływzdłużDniestruigranicyPolesia,abyniedopuścićdopowrotu
konfederatówdokrajuirozszerzeniasięruchunasąsiedniewojewódz-
twa,astłumieniebuntuchłopskiegopozostawićwojskurosyjskiemu24.
BranickizostałwezwanydoWarszawy,adowództwoponimprze-
jąłdotychczasowyoboźnyJózefGabrielStempkowski,conastąpiło
wedługGrigorijaJ.Hrabana23stycznia1769roku25.Domomentuwy-
jazduBranickiegorozbitowzasadziegłównesiłyhajdamakówpoddo-
wództwemMaksymaŻeleźniakaiIwanaGonty,alenadalnaUkrainie
operowałodużomniejszychgrupbuntowników,któresiałyspustosze-
nie.Stempkowskimiałbardzopoważnetrudności,dlategopoczątkowo
cofnąłsiędodefensywy.Jegosiłymalaływskutekdezercji,natomiast
oddziałyhajdamaków,dziękinapływowiżądnychłupówchłopów,po-
zostawałymimostratwprawieniezmienionejliczebności.Pokrótkim
okresieodpoczynkuiprzygotowańregimentarzprzystąpiłdozdecydo-
wanychdziałań.Wcelurozbiciaresztekoddziałówhajdamackichzor-
ganizowałpodległąsobiejednostkęwoboziepozostawiająctabory,ana
wyprawyzabierającjedyniejucznekonie.RzadkokiedyStempkowski
samwyruszałprzeciwkobuntownikom,zwyklewysyłającpodjazdypod
dowództwemwypróbowanychoficerów,najczęściejRafałaDzierżka
iRochaJerlicza.Szybkiepodjazdypartiiukraińskiejipodolskiejpacy-
fikowaływojewództwabracławskieikijowskie,zwłaszczazaśrejon
Humania,którynajbardziejgroziłodnowieniembuntu.
Stempkowskizwalczałkoliszczyznęwlatach1769–1771,zeszczegól-
nymnasileniemwpierwszymrokudowodzeniapartiąukraińskąipo-
dolską,zacowśródludnościukraińskiejzyskałprzydomekflkrwawego”
lubflstrasznego”.Prawdopodobniewpierwszymkwartale1769roku
StempkowskizałożyłstałyobózpodKodnią,gdziepowołałrównieżspe-
cjalnydoraźnysądwojskowy(wydawałwyrokiwciągu24godzin)dla
24BronisławPawłowski,Odkonfederacjibarskiejdopowstaniastyczniowego.Studiazhistorii
wojskowości,Warszawa1962,s.32.
25Григор.йXрабан,cпалахгн.вународного(Антифеодальненародно-визвольнеповстан-
нянаПравобережн.йУкра.н.у1768–1769рр.),Киlв1989,с.133.15czerwca1769rokuprzy-
szłaoficjalnanominacjanaregimentarza(WładysławAndrzejSerczyk,Hajdamacy,Kraków
1978,s.363).AgnieszkaKamińskadatujetenfaktnakonieclutego1769roku(Stempkowski
(Stępkowski)JózefGabrielh.Suchekomnaty(zm.1793)[w:]PolskiSłownikBiograficzny,t.43,
z.178,Warszawa–Kraków2005,s.386).
38