Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sięmitem.Retorykawsensieogólnymprzekształciłasięwteorięmówio-
negojęzykaliterackiego.Swojeogólnezasadymiaławówczasobokpoezji
jedyniewymowa.Wrozbiciunaposzczególnespecjalnościznalazłazasto-
sowaniewkaznodziejstwiedlaużytkuduchowieństwa,wsztucewymowy
sądowejiparlamentarnej,anawetteatralnej.
Niektórzyfilozofowiejednak,pamiętajączwiązkiretorykizsofistyką,
ostroprzeciwkoniejwystępowali.Jakoprzykładmożesłużyćwypowiedź
wielkiegofilozofaimatematykaniemieckiego,twórcyrachunkuróżniczko-
wegoicałkowego,GottfriedaWilhelmaLeibniza(1646-1716).
WNowychrozważaniachdotyczącychrozumuludzkiego(§34)dajeon
wyrazswojejniechęcidosztukiprzekonywania,którązaliczadoretoryki.
Piszeoniej,żesłuży
tylkodopodsuwaniafałszywychidei,dopodniecaniauczućidozwodzenia
zdolnościsądzeniatak,iżjesttotylkozwykłemydlenieoczu.Ajednakwłaśnie
tęoszukańcząsztukęstawiasięnapierwszymmiejscuiobdarzanagrodami.
Todlatego,żeludziebynajmniejnietroszcząsięoprawdę,abardzolubią
zwodzićibyćzwodzonymi.Tojesttakdaleceprawdziwe,żeto,cowłaśnie
powiedziałemprzeciwkotejsztuce,będzie—niewątpię—uważaneza
ostatecznezuchwalstwo.Bowymowa,podobniedopłcipięknej,posiada
wdziękizbytwszechwładne,abyzezwolonoimsięprzeciwstawić.
Erystyka
Zmitologiigreckiejwiemy,żeEris—siostraAresa,bogawojny—jest
patronkąniezgody,kłótniisporu.OnatowczasieweseliskaPeleusaiTe-
tydyrzuciłamiędzybiesiadnikówzłotejabłkoznapisemnnajpiękniejszej”.
Wywołałamiędzytrzemaboginiami—pretendentkamidotegotytułu—
waśń,którąrozstrzygnąłParysnakorzyśćAfrodyty.OtrzymałzatoHelenę
—najpiękniejsząkobietę,leczwywołałkrwawąwojnętrojańską.Takoto
mitgreckipokazuje,żejedentylkokrokdzielizwadęsłownąodwalki.
Erisużyczyłaswegoimieniadlanazwysztukiprowadzeniasporuwo-
jowniczego—erystyki.Zajmowalisięniąprzezkilkastulecisofiściczy
filozofowiezeszkołymegarejskiej,założonejprzezEuklidesazMegary
(V-IVw.przedChrystusem),uczniaSokratesa.Umiejętnośćprowadzenia
dysputsłownychopanowałSokrateswbardzowielkimstopniuiprzekazał
30
