Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Przemianyzasadkształtowaniaprzestrzeni
wskaliarchitektonicznej
Niektórezteoretycznychopracowańzzakresuarchitektury,przynosząc
niewielewskazańwdziedzinieplanowaniamiast,zawierałyogólnezasa-
dyorganizacjiprzestrzeni.Miastonatomiastiposzczególnejegoelementy
traktowanoczęstoanalogiczniedoobiektówarchitekturyiprzenoszono
odnoszącesiędonichzasadynakompozycjeurbanistyczne.Jesttotym
bardziejzrozumiałe,żerozdzieleniearchitekturyodurbanistykinastąpiło
późno.Zdrugiejzaśstronywiększośćteoretykówpodejmowałaproblematykę
miejskąnamarginesieswychrozważańnadarchitekturą.
WtraktacieAlbertiegowzajemnyzwiązekwtymzakresiemiastazbu-
dynkiemjestpodkreślanywielokrotnie,itozarównowodniesieniudocałego
miasta,jakidoposzczególnychjegoelementów1.Znalazłotopotwierdzenie
uPalladia,który,omawiajączasadywyborumiejscapodbudowędomuna
wsi,zauważa,żenależymiećnauwadzetesamewzględycoprzywyborze
miejscapodbudowęmiasta,nponieważmiastojestjakbyolbrzymimdo-
meminaodwrót-domjakbymaleńkimmiastem”2.Teuwagiteoretyczne
znajdowałypokryciewrealizacjachurbanistycznychRenesansu,głównie
wplacachmiejskich,które,jaknaprzykładSantissimaAnnunziata,zbliżone
byłydorozwiązańkrużgankowychdziedzińców.
Żezasadyteodnoszonorównieżniejednokrotniedocałychmiast,widać
naprzykładachkompozycjiDosia,FilaretegoorazAmmanatiego,którego
kompleksbudynkówkanoniiżywoprzypominaprojektywspółczesnych
miastteoretycznych3.
NapoczątkuwiekuXVIIwarchitekturzefrancuskiejkrólował,przejęty
odAlbertiego,ideałjedności-nunité”
.Tajednośćizwiązanazniąsymetria
miałasięwyrażaćzarównowposzczególnychelementach,jakiwstworzonej
znichcałości.Zasadąbyło,żeposzczególneczęściicałośćpowinnybyćwpe-
wiensposóbzesobąspokrewnione,tworzącharmonijnącałośćanalogicznie
domuzyki,którejtonypozostająwewzajemnychstosunkachliczbowych4.
Wedługanalogicznychzasadkształtowanebyłytakkompozycjearchi-
tektoniczne,jakirealizacjeurbanistyczne.Świadcząotymchociażbydo-
skonalejednoliteplace:deVosges,DauphineczyukładCharleville.Oile
ideałyjednościisymetriibędąwspólnedlawszystkichteoretykówfran-
cuskich,zarównowodniesieniudoarchitektury,jakiurbanistyki-otyle
innepojęciaestetyczne:ngrandeur”-wielkość,nvarieté”-różnorodność
25
