USA wobec zakończenia zimnej wojny

Grzegorz Nycz

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8220-054-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

266

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Nycz, Grzegorz. USA wobec zakończenia zimnej wojny. Red. . Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2021, 266 s. ISBN 978-83-8220-054-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Nycz, G.

T1 USA wobec zakończenia zimnej wojny

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

PP Łódź

YR 2021

SN 978-83-8220-054-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 243908, author = "Nycz, Grzegorz", editor = "", title = "USA wobec zakończenia zimnej wojny", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego", year = "2021", address = "Łódź", isbn = "978-83-8220-054-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Nycz, Grzegorz

ED -

TI - USA wobec zakończenia zimnej wojny

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

CY - Łódź

PY - 2021

SN - 978-83-8220-054-6

ER -

Netografia (standard APA):

Nycz, Grzegorz. USA wobec zakończenia zimnej wojny [baza danych online] Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2021 [dostęp: 16 06 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/usa-wobec-zakonczenia-zimnej-wojny-grzegorz-nycz-243908.

zimna wojna, Europa Wschodnia, ZSRR, Ameryka Łacińska, Borys Jelcyn, Bill Clinton, polityka zagraniczna USA, Demokracja liberalna, George H.W. Bush

Monografia obejmuje analizę polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych w latach 1989–2000. Autor zaprezentował cele i funkcje propagowania demokratyzacji w okresie zakończenia zimnej wojny, co nastąpiło podczas prezydentury George’a H....

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8220-054-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

266

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Podziękowania11
Wstęp13
Rozdział 1. PROMOCJA DEMOKRACJI – CEL CZY INSTRUMENT POLITYKI ZAGRANICZNEJ USA?15
1.1. Demokracja, demokracja liberalna i demokratyzacja a rola USA na arenie międzynarodowej16
1.2. Wpływ czynników zewnętrznych na procesy demokratyzacji – stanowiska teoretyczne18
1.3. Amerykańska promocja demokracji – zarys zagadnienia22
1.4. Meandry amerykańskiej polityki krzewienia demokracji po zimnej wojnie29
Rozdział 2. WSPIERANIE PROCESÓW DEMOKRATYZACJI W POLITYCE ZAGRANICZNEJ STANÓW ZJEDNOCZONYCH W LATACH PREZYDENTURY GEORGE’A H.W. BUSHA35
2.1. Uwagi wprowadzające36
2.2. Problemy demokratyzacji w ogólnych założeniach amerykańskiej polityki międzynarodowej w latach 1989–199339
2.2.1. Administracja G.H.W. Busha wobec głównych problemów polityki zagranicznej u progu nowej ery39
2.2.2. Sprawy demokratyzacji w strategii bezpieczeństwa administracji G.H.W. Busha43
2.2.3. Wspieranie demokratycznych przemian w zarysach nowej amerykańskiej polityki bezpieczeństwa regionalnego48
2.3. Kwestia wspierania demokratyzacji w polityce USA wobec przemian w bloku wschodnim51
2.3.1. Schyłek ery containment i poszukiwanie nowej polityki wobec ZSRR i krajów bloku wschodniego51
2.3.2. USA wobec wydarzeń roku 1989 w Europie Wschodniej55
2.3.3. Reakcja USA na przemiany w ZSRR59
2.3.4. Nowe kierunki polityki USA wobec Europy Wschodniej. SEED Act61
2.3.5. USA wobec budowy nowego ładu europejskiego67
2.3.6. USA wobec przemian Europy Środkowej i Wschodniej w latach 1990–1991. Rola NATO i KBWE z perspektywy amerykańskiej72
2.3.7. Implementacja amerykańskich programów wspierania demokracji w Europie Wschodniej: rola USAID, NED i Kongresu77
2.4. Polityka USA wobec przemian ustrojowych w ZSRR i procesów demokratyzacji w dawnych republikach radzieckich84
2.4.1. Sprawy demokratyzacji w polityce USA wobec rozkładu ZSRR (1990–1991)84
2.4.2. Rola promowania demokracji w nowych założeniach polityki USA wobec ZSRR po sierpniu 1991 roku91
2.4.3. Promocja demokracji w polityce USA wobec Rosji i krajów byłego Związku Radzieckiego w 1992 roku: ustawa Freedom Support Act95
2.5. Stany Zjednoczone wobec problemów demokratyzacji w Ameryce Łacińskiej w latach 1989–199399
2.5.1. Promocja demokracji jako forma ingerencji USA w przemiany polityczne krajów Ameryki Łacińskiej99
2.5.2. Metody polityki promowania demokracji na zachodniej półkuli101
2.5.3. Promocja demokracji na forum OPA w latach 1989–1993103
2.5.4. USA wobec przemian politycznych w Nikaragui po 1989 roku105
2.5.5. Sprawy demokratyzacji w amerykańskiej polityce wobec Panamy w latach 1989–1990108
2.5.6. Działania USA na rzecz demokratycznych przemian na Kubie w latach 1989–1992111
2.5.7. Poparcie USA dla demokratyzacji Haiti w latach 1990–1993112
2.6. Podsumowanie115
Rozdział 3. AMERYKAŃSKA POLITYKA PROMOWANIA DEMOKRACJI W LATACH PIERWSZEJ ADMINISTRACJI W.J. CLINTONA119
3.1. Uwagi wprowadzające120
3.2. Promocja demokracji w ogólnych założeniach polityki zagranicznej administracji Billa Clintona122
3.2.1. Clinton – piewca wartości liberalnych w polityce zagranicznej i wewnętrznej122
3.2.2. Administracja Clintona: retoryka i priorytety125
3.2.3. Sprawy wspierania demokratyzacji w polityce bezpieczeństwa pierwszej administracji Clintona128
3.2.4. Strategia „Zaangażowania i Poszerzania”133
3.2.5. Instytucjonalne aspekty polityki promowania demokracji135
3.3. Sprawy promowania demokracji w polityce USA wobec Rosji i obszaru poradzieckiego w latach 1993–1997137
3.3.1. Ogólne założenia polityki administracji Clintona wobec Moskwy a sprawy promowania demokracji137
3.3.2. Zaangażowanie Waszyngtonu na rzecz reform B. Jelcyna141
3.3.3. Ograniczenia polityki administracji Clintona wobec Rosji143
3.3.4. Problemy w stosunkach amerykańsko-rosyjskich a zagrożenia dla przemian w Rosji w latach 1995–1996147
3.3.5. Amerykańskie programy promowania demokracji w Rosji w latach 1990–1996150
3.4. „Partnerstwo dla Pokoju” i problem rozszerzenia NATO a sprawy wspierania demokratycznych przemian w państwach dawnego bloku wschodniego154
3.4.1. „Partnerstwo dla Pokoju” w strategii międzynarodowej Waszyngtonu154
3.4.2. Problem rozszerzenia NATO z perspektywy amerykańskiej157
3.4.3. Kryteria członkostwa w sojuszu. Decyzja o rozszerzeniu NATO159
3.5. Amerykańska polityka wspierania demokratycznej konsolidacji w Europie Środkowo-Wschodniej w latach pierwszej kadencji Billa Clintona162
3.5.1. Miejsce Europy Środkowo-Wschodniej w polityce międzynarodowej Waszyngtonu po 1992 roku. Rola „Partnerstwa dla Pokoju”162
3.5.2. Promocja demokracji w Europie Środkowo-Wschodniej w ramach ustawy SEED164
3.5.3. USA wobec zagrożeń dla procesów demokratyzacji w krajach dawnego bloku wschodniego167
Rozdział 4. SPRAWY PROMOWANIA DEMOKRACJI W POLITYCE ZAGRANICZNEJ STANÓW ZJEDNOCZONYCH W LATACH 1997–2001171
4.1. Uwagi wprowadzające172
4.2. Wspieranie demokratyzacji w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa USA w drugiej kadencji Billa Clintona174
4.2.1. Druga administracja Clintona174
4.2.2. Finalizacja procesu rozszerzenia NATO177
4.2.3. Promocja demokracji w założeniach Strategii bezpieczeństwa narodowego w latach drugiej kadencji B. Clintona180
4.2.4. Główne wyzwania amerykańskiej polityki promowania demokracji w ostatnich latach prezydentury Clintona184
4.3. Sprawy promowania demokracji w polityce USA wobec Rosji i krajów WNP w latach 1997–2001186
4.3.1. Podstawowe problemy stosunków amerykańsko-rosyjskich po 1996 roku186
4.3.2. Pomoc gospodarcza USA dla Rosji po 1996 roku188
4.3.3. Amerykańskie programy wspierania przemian wewnętrznych w Rosji w latach 1997–2001192
4.3.4. Problemy demokratyzacji w amerykańskiej polityce wobec Ukrainy w latach 1996–2000195
4.3.5. Sprawy demokratyzacji w polityce USA wobec regionu przykaspijskiego w ostatnich latach prezydentury B. Clintona198
4.4. Wspieranie demokratyzacji w polityce USA wobec Federalnej Republiki Jugosławii w latach 1997–2001201
4.4.1. Zmiany w polityce USA wobec konfliktów na obszarze byłej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii po 1994 roku201
4.4.2. Problem Kosowa w polityce USA wobec Jugosławii po 1996 roku203
4.4.3. Amerykańskie programy wspierania demokracji w Serbii i Czarnogórze w latach 1996–2000208
4.4.4. Działania USA na rzecz zmiany reżimu w Belgradzie w latach 1999–2000210
4.5. Promocja demokracji w polityce administracji Clintona wobec krajów Ameryki Łacińskiej i regionu karaibskiego. Przypadki Haiti i Kuby214
4.5.1. Ogólne kierunki polityki USA na zachodniej półkuli po 1992 roku. Nowa rola OPA214
4.5.2. Amerykańska polityka promowania demokracji na Haiti po 1992 roku218
4.5.3. Promocja demokracji a główne problemy stosunków amerykańsko-kubańskich po 1992 roku222
4.6. Ograniczenia amerykańskiej polityki promowania demokracji w latach prezydentury Billa Clintona226
4.6.1. Prymat amerykańskich interesów strategicznych nad promocją demokracji w polityce międzynarodowej Clintona226
4.6.2. Kwestia zmiany reżimu w amerykańskiej polityce wobec Iraku w latach 1993–2000228
4.6.3. Nadrzędność interesów gospodarczych nad polityką promowania praw człowieka – przypadek relacji USA–ChRL po zimnej wojnie231
4.6.4. Próby instytucjonalizacji międzynarodowej współpracy w dziedzinie wspierania przemian demokratycznych – Wspólnota Demokracji (Community of Democracies) oraz Światowy Ruch na rzecz Demokracji (World Movement for Democracy)235
4.7. Podsumowanie240
Zakończenie243
Bibliografia247
Monografie247
Artykuły naukowe262
Raporty ośrodków badawczych i artykuły prasowe264

Promocjademokracji–celczyinstrumentpolitykizagranicznejUSA?

wpaństwieprawa5.RichardKatzwskazywał,żewliberalnejdemokracji,

uznającejwolnośćzanajwyższąwartość,naródpopierademokratycznąfor-

męrządu,wierząc,żelepiejzabezpieczyonaprawaiswobodyobywateliniż

innemetodywyłanianiaprzywództwa.Katzzwracatakżeuwagęnaścisłe

związkiliberalnejdemokracjizkapitalizmem,ugruntowanewtokuhisto-

rycznegorozwojudemokracjiwspółczesnych,którebyłyjużpaństwamilibe-

ralnymi,zanimstałysiędemokracjami6.

JosephSchumpeterszukałistotydemokracjiwwolnejkonkurencjiogłosywy-

borców,stanowiącejjedynądrogędouprawomocnieniawładzyjednostkiwpań-

stwiedemokratycznym.Pisał,żemetodademokratycznatorozwiązanieinstytu-

cjonalnegodochodzeniadodecyzjipolitycznych,wktórymjednostkiuzyskują

mocdecydowaniapoprzezwalkękonkurencyjnąogłosywyborców;zaletątej

metodyjestdemokratycznasamokontrola,stanowiącazaporęprzednłajdakami

idziwakami”7.WedługMarkaBankowiczazademokracjęmożnauznawaćpań-

stwo,wktórymostatecznawładzanależydonarodu;współczesnademokracja

zaśtopaństwo,wktórymwładzanależydopolitycznychreprezentantównarodu,

wyłanianychwwolnychwyborachorazpodlegającychkontroliiocenie.Źród-

łemlegitymizacjiwładzywdemokracjijestzgodarządzonych8.RobertDahl

wskazywał,żeprawidłowefunkcjonowaniewspółczesnychwielkichpaństwde-

mokratycznychwymaganietylkospełnieniapodstawowychregułdemokracji,

czyliwyłanianiareprezentantówwwynikuregularnych,wolnychiuczciwych

wyborów,aleteżzachowaniawieluinnychstandardówdemokratycznegopań-

stwaprawa,takichjakwolnośćwypowiedzi,prawoobywatelidoswobodnego

dostępudoinformacjiczyswobodadziałaniastowarzyszeń9.

Wyróżniasięwieletypówustrojówdemokratycznych:zaRobertemDa-

hlemmożnamówićodemokracjiMadisonowskiej,kładącejnacisknapry-

matnormprawno-konstytucyjnych,odemokracjipopulistycznejgłoszącej

nrządyludu”orazdemokracjipoliarchicznejopartejnapluralizmiepolitycz-

nym10.Wartoprzypomniećoistotnymdlasprawwspieraniademokratyzacji

M.Bankowicz,Demokracja.Zasady,procedury,instytucje,WydawnictwoUniwersytetu

Jagiellońskiego,Kraków2006,s.39-41.

R.S.Katz,DemocracyandElections,OxfordUniversityPress,Oxford-NewYork1997,s.46.

J.Schumpeter,Kapitalizm,socjalizmidemokracja,przeł.M.Rusiński,PaństwoweWy-

dawnictwoNaukowe,Warszawa1995,s.336-337i367.

M.Bankowicz,Demokracja…,s.31-32i38.

R.A.Dahl,WhatPoliticalInstitutionsDoesLargeScaleDemocracyRequire?,nPolitical

ScienceQuarterly”2005,vol.120,no.2,s.187-197;por.takżeidem,DemocracyandIts

Critics,YaleUniversityPress,NewHaven1989.

Idem,APrefacetoDemocraticTeory,UniversityofChicagoPress,Chicago1956;por.

M.Bankowicz,Demokracja…,s.59.

Brak wyników

USA wobec zakończenia zimnej wojny

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra