Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
UTRACONEKAMIENICEWARSZAWSKIEDOBYWCZESNEGOMODERNIZMU
ocharakterzepublicznym72.Widocznezmianypodtymwzględemnastąpiłydopieropodkoniec
stulecia,coniewątpliwiewiązałosięzeswegorodzajuosłabieniemuwagiorganówadministracji
państwowej,związanymm.in.zsytuacjąpolitycznąwewschodniejczęściImperiumRosyjskiego.
Poluzowanierepresyjnejpolitykiwładzwpołączeniuzeznaczącymimożliwościamikapitałowymi
miejscowychelitumożliwiłorealizacjęokoło1900rokuzarównoszeregunowychobiektówsakral-
nych73,jakrównieżwieludługooczekiwanychinwestycjipublicznych,wtymzwłaszczanowychobiek-
tówoświaty74,kultury75,handlu76,opiekizdrowotnej77,komunikacji78,sportu79,atakżebanków80,
72M.in.DworzecTerespolski(1866–1868),SzpitalDziecięcyim.BersohnówiBaumanówprzyul.Siennej(1876–
–1878)czySzpitaldlaDzieciprzyul.Aleksandrii/obecnieKopernika(1875–1878).Por.J.Braun,Warszawskiwęzełko-
munikacyjny,[w:]WielkomiejskirozwójWarszawydo1918r.,I.Pietrzak-Pawłowska(red.),Warszawa1973,s.123–126;
Warszawskiszpitaldladzieciprzyul.AleksandryiiszpitaldladziecifundacyimałżonkówBersohnówiBaumannów
przyulicyŚlizkiej,ZbiórWaleregoPrzyborowskiego,zb.APW,nrzespołu202,t.27,s.323–328.
73Mowazarównoonowychobiektach,takichjakkościołypw.św.FloriananaPradze(1888–1901),pw.św.Augu-
stynaprzyul.Nowolipki(1891–1896),pw.św.Stanisławaprzyul.Wolskiej(1898–1903)czypw.Najświętszego
Zbawiciela(1901–1911),orazostarszychświątyniach,poddanychokoło1900rokuznaczącejprzebudowielubroz-
budowie,jaknp.kościołypw.św.AleksandranaPlacuTrzechKrzyży(1886–1894)czyśw.KarolaBoromeuszaprzy
ul.Powązkowskiej(1891–1901).Por.J.Dziekoński,KościółparafialnyŚ-goFloryananaPradzepodWarszawą,„Archi-
tekt”,1900,nr1,s.6–10;KościółŚw.Augustyna,ZbiórWaleregoPrzyborowskiego,zb.APW,nrzespołu202,t.9,
s.119–121;KościółŚw.StanisławanaWoli.Nowaświątynia,ZbiórWaleregoPrzyborowskiego,zb.APW
,nrzespołu
202,t.28,s.78;KościółpodwezwaniemZbawicielawWarszawie,„PrzeglądTechniczny”,1901,nr2,s.16;nr19,
s.169,tabl.XXIV–XXXV,tabl.XLXLIV;nr20,s.184;nr22,s.208;nr23,s.219;nr42,s.409,tabl.LXI;nr43,s.431;
nr44,s.440–441;J.Dziekoński,Przebudowakościołaśw.AleksandrawWarszawie,ZbiórWaleregoPrzyborowskie-
go,zb.APW,nrzespołu202,t.19,s.249–251;NowykościółnaPowązkach.PrzebudowakościołaŚ-goKarolana
cmentarzuPowązkowskimwWarszawie,ZbiórWaleregoPrzyborowskiego,zb.APW
,nrzespołu202,t.11,s.33–40.
74M.in.BibliotekaUniwersytetu(1891–1894)czyzespółgmachówInstytutuPolitechnicznego(1898–1902).Por.
M.I.Kwiatkowska,M.Kwiatkowski,HistoriaWarszawyXVI–XXwieku
–
zabytkimówią,Warszawa1998,s.159;Po-
litechnikawWarszawie,ZbiórWaleregoPrzyborowskiego,zb.APW,nrzespołu202,t.13,s.199–204;K.Stefański,
ArchitekturaXIXw.naziemiachpolskich,Warszawa2005,s.188–190.
75M.in.TowarzystwoZachętySztukPięknych(1898–1903),gmachfilharmonii(1900–1901)czyTeatrNowościprzy
ul.Długiej(1900).Por.Stefański2005,s.188–189,191;Majewski2003,s.58–61.
76M.in.haletargoweprzypl.Mirowskim(1899–1901),halehurtoweprzypl.Witkowskiego(1905–1907)czyha-
latargowaprzyul.Koszykowej(1906).Por.P
.T.,HaleTargowewWarszawie,„PrzeglądTechniczny”,1901,nr46,
s.461–462,tabl.LXII–LXV;M.Omilanowska,Narodzinymetropolii
–
warszawskiehaletargowe,„Autoportret.Pismo
odobrejprzestrzeni”,2006,nr2,s.30–31.
77Np.NowasiedzibaSzpitalaDzieciątkaJezusprzyul.Nowogrodzkiej(1897–1901)czySzpitalStarozakonnychna
Czystem(1902).Por.H.Kuder,Cz.Klarner,NowySzpitaliDomWychowawczyDzieciątkaJezuswWarszawie,„Prze-
glądTechniczny”,1901,nr48,s.485–488;nr50,s.510–512,tabl.LXVI–LXVIII;R.Higersberger,WarszawskiSzpital
DzieciątkaJezus,„SpotkaniazZabytkami”,2013,z.11–12,s.36–41;W.Freudenson,NowyszpitalStarozakonnych
wWarszawie(naCzystem),„GazetaLekarska”,1902,nr50–51.
78Np.siedzibaspółki„Rosyjsko-SzwedzkieTowarzystwoTelefonówCedergrens.a.”przyul.Zielnej(1904).Por.P
.T.,
TelefonywWarszawie,„PrzeglądTechniczny”,1905,nr1,s.3–13,tabl.I–VIII.
79M.in.TorkolarskiWarszawskiegoTowarzystwaCyklistówuzbieguul.DynasyiOboźnej(1892–1893)czytorwyści-
gówkonnychprzyPoluMokotowskim(1895).Por
.R.Marcinkowski,IlustrowanyatlasdawnejWarszawy,Warszawa2003,
s.99–100;Z.K.,Nowetrybunynapoluwyścigowem,wWarszawie,„PrzeglądTechniczny”,1895,nr9,s.184,tabl.IX.
80Np.BankPaństwaprzyul.Bielańskiej(1907–1911)czyDomBankowyWilhelmaLandauprzyul.Senatorskiej(1906).
Por.Kasprzycki1996–2004,t.2,s.64;K.R.,GmachfirmybankierskiejW.LandauwWarszawie,„PrzeglądTechnicz-
ny”,1907,nr9,s.113–118,tabl.V–VII.
008
BibliotekaOrdynacjiKra-
sińskichprzyulicyOkólnik.
Stanokoło1925roku.
Fot.Z.Marcinkowski.
Wg:ZbiórMarcinkowskiego,
Warszawa1904–1939,
zb.APW,nrzespołu1630,
sygn.205
009
BankTowarzystwSpółdziel-
czychuzbieguulicJasnej
iZgody.Stanokoło1918roku.
Fot.Z.Marcinkowski.
Wg:ZbiórMarcinkowskiego,
Warszawa1904–1939,
zb.APW,nrzespołu1630,
sygn.961
010
HotelPolonia
wAlejachJerozolimskich.
Stanokoło1930roku.
Fot.zezbiorówprywatnych
011
GmachWydziałuHipotecz-
negoSądówOkręgowych
przyulicyKapucyńskiej.
Stanna1912rok.
Wg:„PrzeglądTechniczny”,
1912,nr45,tabl.XIII
