Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Rozdział1.Założeniateoretycznepracy
Granicaijejwpływmaewidentnieambiwalentnąnaturę.Niezależnieodtego,czymacharakterotwar-
ty,czyzamknięty,jestzarównoczynnikiem,jakibarierąrozwoju.Aktualnieprzeważająefektypozytywne.
PotwierdzajątorównieżbadaniaKomisjiEuropejskiejz2015roku,zktórychwynika,że37%respondentów
mieszkającychnaobszarachprzygranicznychwUEpostrzegagranicęjakoszansę,atylko4%jakobarierę
(Cross-bordercooperationintheEU,2015,s.100).Wpozostałych55%przypadkówodpowiadającydostrze-
gająznaczeniegranicy,traktującjąjakoczynnikwpływającynawarunkiżyciawobszarachprzygranicznych,
przyczymnieokreślają,jaktenczynnikdziała.WPolsce-podobniezresztąjakwreszcieEuropyŚrodkowej
-odsetekpostrzegającychgranicęjakoszansęjestniższyiwahasięod18%napograniczupolsko-litew-
skimdo33%napograniczuMeklemburgia-PomorzePrzednie/Brandenburgia-Polska(Cross-bordercoope-
rationintheEU,2015,s.102).
Celempracyjestidentyfikacjaspecyficznychuwarunkowańrozwojulokalnegonaobszarachprzy-
granicznychPolski,zeszczególnymuwzględnieniemroliifunkcjigranicyjakoczynnikamodelującegoten
proces.Problemembadawczymjestzatemrozpoznanieczynnikówibarierrozwojulokalnegonaobszarach
przygranicznych,wtymeksponowanietychelementów,któreświadcząojegospecyficewynikającejzsą-
siedztwagranicy.Pracazatemniejestinwentaryzacjąwszystkichdeterminantrozwoju,atakżeniemana
celutworzeniarankingugminipowiatówprzygranicznychpodkątempoziomurozwojulokalnego.Majed-
nakodpowiedziećnapytanie,jakiespecyficzneuwarunkowaniamająmiejscenaobszarachprzygranicznych
wPolsce,atakżejakiesąpozytywneoraznegatywnekonsekwencjepołożeniaprzygranicy.
Wsferzeteoretycznej,wzakresieuwarunkowańrozwoju,pozycjagranicyiobszarówprzygranicznych
jestbardzosłaboeksponowana.Wnielicznychanalizachwskazujesięnawspółpracętransgraniczną.Jestto
otylezaskakujące,żegranicafaktyczniejestgeneratoremróżnicwwymiarzespołecznymiekonomicznym,
materializującychsięwokreślonejprzestrzenni.Mnogośćróżnic,ichzmiennośćwczasie,atakżezdywersy-
fikowanycharakteroddziaływania(pozytywne,negatywne,neutralne),jestrównocześnieinteresującym,
jakitrudnym,wyzwaniembadawczym.Szczególnegoznaczenianabieratutajkategoriawzględności,któ-
rapowoduje,żeto,codlarozwojulokalnegojestzjawiskiemkorzystnym,możebyćpostrzeganeodwrotnie
napoziomiekrajowym.Podobniemożebyćzefektamiiczynnikamirozwojurozpatrywanegowukładzie
transgranicznymiprzygranicznym.
Wopracowaniuniezałożonoaprioriżadnejkoncepcji,któraobjaśniałabyprocesrozwojulokalnegona
obszarachprzygranicznych.Najczęściejprzyjmowanawliteraturzekoncepcjaodnosisiędoukładupolaryza-
cyjnego,którystanowidwubiegunowyukładrdzeń/peryferie.Wukładzietymobszaryprzygranicznetrakto-
wanesąjakoperyferyjne,costanowizałożeniewieluprac(Olechnicka,Wojnar2013,Miszczuk2013).Polskie
obszaryprzygranicznesąniehomogeniczne,copoddajewwątpliwośćsuponowaniekonkretnegorozwiąza-
niadlawszystkichprzypadków.Zróżnicowaniecharakterupolskiejgranicywynikatakżezhistorycznychróż-
nicregionalnych.WskazująnatobadaniaG.GorzelakaiB.Jałowieckiego(2014),uwidaczniająceprzestrzen-
nezróżnicowaniesprawnościsamorządów,zgodnezpodziałamihistorycznymi.
Względemdodatkowymjestto,iżautorniechcezgórystygmatyzowaćbadanychobszarów,pod-
świadomiedobierającargumenty,którewynikałybyzpoprawnościprzyjętejkoncepcji.Jesttozresztązgod-
nezteoriąugruntowaną,któranegujezasadnośćtakichzałożeńwobawieprzednwypaczeniem”wyników.
Dopierozbiórfaktówuprawniadouogólnieniaobserwacji.Autorproponujeprzeglądróżnychteoriiroz-
