Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
wymuszałaposzukiwanielepszych,bardziejoptymalnychrozwiązań.Ztychprzyczynrozwójlokalnywgłów-
nejmierzeutożsamianyjestzdziałaniamisamorządu,aczkolwiekdotyczywszystkichpodmiotówwystę-
pującychnatereniegminy.
Cechąrozwojujestjegodynamikaizmienność,zarównowczasie,jakiwprzestrzeni.Dominujepo-
gląd,żelokomotywamiwzrostuorazsternikamiświatowegorozwojusąmetropolie(Jałowiecki2007,Za-
krzewska-Półtorak2012,Churski2013,Zuzańska-Żyśko2016).Obszaryszerokorozumianejprowincji,poło-
żonepozastrefąwpływumetropoliiczyteżinnychaglomeracjimiejskich,postrzeganesąjakotesłabsze,co
równieżprzekładasięnamniejszezainteresowanienimi.Wtymkontekścieszczególnemiejscezajmująob-
szaryprzygraniczne,zdefinicjitraktowanejakoperyferyjne(Ciok2008,Miszczuk2013).Liniastykudwóch
różnychsystemówpaństwowych,kształtującawsposóbodmiennyrealiaspołeczno-gospodarcze,stwarza
nowewarunkifunkcjonowaniatychobszarów,któreniewątpliwiepotrzebująaktywizacji.
Napytanieczypołożenieprzygranicznenależytraktowaćjakoczynniklubbarieręrozwojulokalnego,
niemożnaudzielićjednoznacznejodpowiedzi.Bardzodużozależyodcharakterugranicy,stopniajejotwar-
tościisformalizowania.Dużeznaczenie,niezależnieodaktualnejformygranicy,magenezaobszaruprzy-
granicznego,orazokoliczności,którezdecydowałyojegopowstaniu.Obejmująonewarunkiustanowienia
granicy,będąceefektemdecyzjigeopolitycznejzainteresowanychpaństw.Wydarzeniateczęstomiałydra-
matycznyprzebieg,coskutkowałoistotnymizmianamiwsferzespołecznej,kształtującwdługimokresie
świadomośćmieszkańców.
Ostatniećwierćwieczenapolskichpograniczachtookresbardzodynamicznychprzemian.Zmieniał
sięistotniecharaktergranic,adecyzjepolityczneukształtowałynowerelacjegraniczącychstron.Kluczo-
wymokazałosięrozszerzenieUEoraznowarolagranic,usankcjonowanatraktatemzSchengen.Równo-
legle,wwymiarzemilitarnym,postępowałprocesdemontażuUkładuWarszawskiegoorazrozszerzeniena
wschódNATO.DokonywałysięistotnezmianypaństwowościwśródsąsiadówPolski:oilew1990rokuPol-
skagraniczyłaztrzemakrajami,toobecniemamy7sąsiednichpaństw.Tłemtegowszystkiegosądynamicz-
niezmieniającesięokolicznościgeopolityczne,choćbyproblemyzpraworządnościąnaBiałorusi,konfliktna
Ukrainie,atakżenapięciestosunkówpolitycznychigospodarczychzRosją.
Efektytychdziałańmaterializująsięwstrefachprzygranicznych.Jak,wtejsytuacji,lokalnespołecz-
nościmogąrealizowaćprocesrozwoju?Czysąwstaniewykorzystaćteokoliczności,atakżeczyposiadają
wystarczającydotegopotencjał?
DodatkowymwyzwaniemjestproblemzróżnicowaniapoziomurozwojugospodarczegoPolski:wschod-
niepograniczereprezentujeniższypoziomrozwoju.Stantenniekonieczniewynikazpołożeniaprzygranicz-
nego,cozogólnegoprzebieguprocesówrozwojukraju.Dlategouwagęskoncentrowanonaczynnikach,któ-
resąspecyficznedlaobszarówprzygranicznych,występująjedynienatychobszarachlubskalaichnatężenia
jesttuwyraźniewyższaniżgdzieindziej.Analizowanorównieżklasyczneprzesłankirozwoju,takiejakkapi-
tałludzkiczyspołeczny,alepodkreślanotylkotakiezmianytychpotencjałów,którewynikaływsposóbpo-
średnilubbezpośrednizoddziaływaniagranicy.
Badaniaterenówprzygranicznychwydająsiębyćuzasadnioneszczególnąrolą,jakąteobszarypeł-
niąwEuropie.Przywysokiejgęstościzaludnieniaidużejliczbiegranicstanowiąznacznyodsetekza-
równopowierzchnijakiludności.IntegracjapograniczyjestjednymzpriorytetówpolitykispójnościUE.
