Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Stosunkiemfteutycznenaziemiachpolskich
39
pozwalającymnakorzystaniezpełninależnychwłaścicielowipraw,
łączniezprawemprzekazaniaichswoimnastępcomprawnym77.Jed-
nocześniewładcanietraciłzwierzchnościnadmajątkiemwchodzą-
cymwskładjegodomeny.Cojednakcharakterystyczne,wpocząt-
kowymokresietonieustawodawstwozajmowałosięemfiteuzą,lecz
traktowałyoniejpostanowieniakonkretnychumów.Dopieropóź-
niejszeprawozabezpieczyłomożliwośćzawieraniaumówemfiteu-
tycznych78.Naużytekniniejszegoopracowaniawartowyjaśnić,
żemówiącostosunkachemfiteutycznychwPolsce,trzebamiećna
uwadzeniejednolitośćpojęciową,ponieważnazwy„emfiteuza”uży-
wanowróżnychkonfiguracjachodnośniedoprawpowierzchniowych
(superfcies)79,różnorakichwłasnościpodzielonych,klasycznierozu-
mianychemfiteuzukształtowanychnawzórrzymski80,aniekiedy
nawetdługoletnichlubwieczystychdzierżawniemającychwswojej
treściprzewidzianegoobowiązkumelioracji81.Tymzresztąróżniły
się,zwłaszczaniemieckie,dzierżawywieczysteodemfiteuz,chociaż
wpraktycestosowanodonichprzepisyoemfiteuzach82.
Zczasemulepszeniagruntuzaczynajązmieniaćswójcharakter,sta-
jącsięnietylkośrodkiemdoosiągnięciaceluumowy,alesamym
celem.ZjawiskotopojawiasiętakżewdawnejPolsce,nacozwraca
uwagęK.Bukowska.Umowaemfiteutycznaniejestjużtylkonarzę-
dziemosiąganiarezultatuwpostaciutrzymaniawysokiejkulturyrol-
nejziemzaniedbanychczynieużytków,alecorazczęściejrzymskie
melioratio-najważniejszycelumowy,zamieniająsięwskonkretyzo-
wanyjużobowiązekdokonaniazabudowy,jakosposobupodniesienia
gospodarczejwartościgruntuwmiastach.Rozpowszechnienietego
mechanizmuwEuropieprzypisujesięwładzomkościelnym,dyspo-
nującymznacznymmajątkiemnieruchomym,niemogącymwłasnymi
77W
.Uruszczak,Historia…,s.313.
78W
.Bojarski,Zaryspojustyniańskichdziejówemfteuzy,„ZeszytyNaukoweUni-
wersytetuMikołajaKopernikawToruniu.NaukiHumanistyczno-Społeczne”1972/52,
s.56.
79P
.Dąbkowski,Prawoprywatne…,s.252.
80W
.Dutkiewicz,PrawohipotecznewKrólestwiePolskim,Warszawa1850,s.215.
81W
.Bojarski,Zarys…,s.57.
82J.W
.Bandtkie-Stężyński,Prawoprywatnepolskie,Warszawa1851,s.265.
