Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1.ZaryshistoriiduszpasterstwawojskowegowyznaniaprawosławnegowWP
lubukraińskim34.Wzaistniałejsytuacjiprzynajmniejczęśćkapelanówwolała
podawaćnarodowośćpolską,ponieważuważałatozaformępodkreśleniaswego
lojalnegostosunkuwobecpaństwa.Wykazaniezwiązkówzpolskościąmogło
przyczynićsiędopozytywnegorozpatrzeniasprawyprzyjęciadoWPwcha-
rakterzekapelana.Bezwątpieniabyłyrównieżinneczynniki,którewpływały
nasamookreślenienarodoweduchownych.
Wojskoweduszpasterstwowyznaniaprawosławnegowokresiemiędzywo-
jennymfunkcjonowałownieconietypowychwarunkachwynikającychznieure-
gulowanegostatusuKościołaprawosławnegowPolsce.Poodzyskaniuprzez
PolskęniepodległościnadalbowiempozostawałonczęściąRosyjskiegoKościoła
Prawosławnego.WładzeIIRzeczypospolitejdążyłydouniezależnieniaprawo-
sławiawPolsceodpatriarchymoskiewskiego.Chęćustanowieniaautokefalii
wynikałaznaturalnegodążeniakażdegopaństwa,wktóregogranicachzamiesz-
kiwałaludnośćprawosławna,douniezależnieniatejwspólnotyodczynników
zewnętrznych.ZabieganowięcupatriarchymoskiewskiegoTichona(Biełławina)
oudzielenieniezależnościmetropoliiwarszawskiej.Spotkałosiętojednak
zdezaprobatązwierzchnikaRosyjskiegoKościołaPrawosławnego.Wsytuacji,
kiedypatriarchamoskiewskiniechciałobdarzyćprawosławnychwPolsce
autokefalią,stronapolskamiałacorazwiększenadziejenapomocpatriarchatu
konstantynopolitańskiegowuzyskaniuniezależnościkościelnej35
.W1924r.
patriarchakonstantynopolitańskiGrzegorzVIIwydałtomosonadaniuauto-
kefaliiKościołowiprawosławnemuwPolsce.OficjalnieogłoszonotowWar-
szawiew1925r.WówczasprzyjętonazwęPolskiAutokefalicznyKościół
Prawosławny,naczelektóregostanąłmetropolitaDionizy(Waledyński).
SpotkałosiętozaprobatąpozostałychKościołówprawosławnychnaświecie.
Wyjątekstanowiłpatriarchatmoskiewski,któryodwoływałsiędoargumentu,
żetojemu-jakoKościołowizwierzchniemuwobecKościołaprawosławnego
wPolsce-przysługujeprawoudzieleniabłogosławieństwanaautokefaliępolską
36
.
34Wartoprzytoczyćopinięwystawionąprzezwojewodęlubelskiegonatematubiegają-
cegosięostanowiskokapelanapomocniczegowHrubieszowieks.StefanaGruszki,wktórej
czytamym.in.:Dnieodznaczyłsię[ł]żadnąrobotąantypolskąiuchodziłraczejzaczłowieka
spokojnegoiumiarkowanego.PoprzybyciuzRosjiGruszkostajesięzwolennikiemruchu
ukraińskiegoiutrzymujeżywykontaktzdziałaczamitegoruchu[ł].Wostatnichczasach
widzączdecydowanąpostawęwyrażającąsięwszereguposunięćipostanowieńwładzwsto-
sunkudoduchowieństwaprawosławnegoGruszko,człowiekoprzeciętnymtypieprzedwojen-
nego»popa«uznającegotylkosilnąrękęzmieniaswójpoglądaraczejzewnętrznezachowanie
sięiprzystajedogrupyduchowieństwalojalniezachowującegosię”;CAW
,sygn.I.300.20.65,
ListwojewodylubelskiegodoDOKIIwsprawieks.S.Gruszki,16VIII1923r.
35M.Papierzyńska-Turek,op.cit.,s.120.
36A.Mironowicz,op.cit.,s.533-541;A.Borkowski,MiędzyKonstantynopolemaMoskwą.
ŹródłogreckiedoautokefaliiKościołaprawosławnegowRzeczypospolitej(1919–1927),Białystok
2015,s.134-135.
