Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarekMejor
sięwokresieredagowaniapodręcznikówreligiiwschodnich,kiedyprzyszłoSchayerowi
twardostaćnagruncieprawipostulatówreligioznawstwaporównawczego.
DoważniejszychpracSchayerazdziedzinybuddyzmunależą:nAusgewählteKapi-
telausderPrasannapadā”,najobszerniejszailościowopraca;nDasmahāyānistische
AbsolutumnachderLehrederMādhyamikas”,esejpolemiczno-filozoficznyskiero-
wanyszczególnieprzeciwwybitnemuindianiścierosyjskiemu,niedawnozmarłemu
F.Szczerbatskiemu;nMahāyānaDoctrinesofSalvation”,nContributionstotheProblem
ofTime”,iostatniaznanamipracaSchayeranNewContributionstotheProblemof
Pre-HtnayānisticBuddhism”.Niestetynienapisałżadnejwiększej,syntetycznejpracy,
wktórejbyjasnowypowie-[11]działcałyswójświatopoglądnaukowy.Byłbytona
pewnouczyniłpóźniej.Tenkrótkiszkicisyntezępoglądów,jakąpodałem,wyprowa-
dziłemzjegopracorazrozmówi,choćopuściłemwzupełnościosnowęfachowąjego
poglądów,mamnadzieję,żepodałemjewiernie.
PonieważSchayeruznał,żekanonbuddyjskiniejestkompletny,kiedysięgostudiuje
tylkoztekstówsanskryckichlubpalijskich,nauczyłsięsamizachęcałswoichuczniów
donaukijęzykatybetańskiego,wktórymkanonbuddyjskizachowałsięwprzekładach
dalekolepiej,niżwsanskrycielubwjęzykupali.Wwynikutychinnowacjiwyszły
dwiepracejegoucznia,K[onstantego]Regameya,któresąpożytecznymprzyczynkiem
doterminologiibuddyjskiej.Zlekkąmożeprzesadąnowatora,aleizdużąintuicją
sprzeciwiłsięSchayerdotychczasowejinterpretacjilogikiindyjskiej,awszczególności
buddyjskiej,zapomocąwyłącznieschematuarystotelesowskiegoispróbowałzanalizo-
waćpewneprawidłalogikiindyjskiejmetodąlogikinowoczesnej.Logikęjednakdość
szybkozarzucił,pozostawiająctenrozdziałdozrobieniainnym.
Sposóbjegomyślenia,pisaniaiwyrażaniasięuderzałjasnościąiprzejrzystością.Był
jednaklepszymwykładowcą,niżpisarzem.Mówiłipisałjasno,alemówiłpiękniejiprzy-
stępniej,niżpisał.Jegostylwpisaniubyłczasemciężkawy,alewyrażałzawszeto,cochciał
powiedzieć.Atochybajestdlanaukowcaważniejsze,niżustępstwamyślinarzeczstylu.
PoglądynaukoweSchayeraiowocejegopracynaukowejwyrobiłymuwświecie
nazwiskoorientalistyeuropejskiego,aindianistykapolskadziękiniemurównieżma
swojąpozycjęwświecienaukowym;jestjużdziśczymświęcej,niżokreśleniemczysto
topograficznym.
Jeżeliwewspomnieniachtunakreślonychuderzykogośbrakpowszedniościicie-
płejcodzienności,którazwykleotaczaludzibliskich,niedawnozmarłych,tobędzie
tozgodnezintencjąautora,którytakwłaśniepragnąłutrwalićsylwetkęSchayera.
Cokolwieksiękołoniegodziało,zawszebezpośredniolubpośredniodotyczyłonauki
izawszewjakiśsposóbbyłozniązwiązane.Schayerbyłfanatykiemswojejpracy
afilozofiaindyjskabyłanaprawdęjegowielkimumiłowaniem,alfąiomegąjegożycia.
Jegożycieprywatneniebyłoucieczkąodnauki,aleurządzeniemwarunkującymjej
[12]uprawianie.Jegożycieprywatnemiałoteżtylkopozoryżyciaosobistego,które
jegowstydliwośćstarałasięoderwaćodnrzeczywistej”egzystencji.
Tooderwanie,połączonezesztywnościąinierazcierpkością,każdy,ktogoznał
odczuwałjakochwilowezawieszeniemiędzydwiemafazamipracy.Mimotoniebyło
24
