Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Język–historia–kultura
wprzekładzienagrekękoine,którapowstaładladiasporyżydowskiejbasenu
MorzaŚródziemnego,atakżebyłaużywanaprzezpierwszychchrześcijanżyją-
cychwhellenistycznymotoczeniu13.Wtymsensiewyrazutegoużywanoprzez
kilkasetlatpóźniej,takżejeszczewśredniowieczu.Terminuvulgatapoczątkowo
nieodnoszonodołacińskiegoprzekładuśw.Hieronima.Samtłumacz,odnosząc
siędoistniejącychwtymczasiełacińskichprzekładów,mówiłinlatino,używał
teżokreśleniaapudlatinos14.Oswoimdzielewyrażałsięnostrainterpetatio,
gdyżtymwłaśnieokreśleniemnazywanoprzekłady15.TerminWulgatapodle-
gałprzewartościowaniuwrazzrosnącymprestiżemSeptuaginty,podobniejak
późniejwKościelezachodnimłacińskiegoprzekładuśw.Hieronima.Wznacze-
niuwyrażeniawzmocnionyzostałaspekttreściowy4tekst-autorytet’,związany
zewzrostemnormatywnegocharakterutychprzekładów.Przyczymwysoka
rangaprzekładuśw.HieronimawłacińskimKościelezachodnimpowodowała,
żemalałarolaSeptuaginty.Stopniowotakżeinneprzekładyłacińskiewychodziły
zużycia.WielebnyBeda(zm.735)wodniesieniudoWulgatyposłużyłsięokre-
śleniemeditionostra,codicesnostri,couznajesięzaświadectwodokonanego
przełomuwpojmowaniufunkcjidziełaśw.Hieronima,którystałsięoficjalną
wersjąBibliiKościołałacińskiego.ZpismRogeraBaconapochodzipierwsze
użycieterminuVulgatawewspółczesnymznaczeniu16.Wrazzutrwalaniemsię
średniowiecznegorozumieniategoterminucorazrzadziejnazwęVulgataodno-
szonodoSeptuaginty.Niebawemzaczętoteżuświadamiaćsobieusterkifilolo-
giczne,którezaczęłypojawiaćsięwlicznychprzekazach.
NazwąVulgatawdzisiejszymznaczeniu,awięcnazwąłacińskiegoprzekładu
św.Hieronima,porazpierwszy(tj.udokumentowanyfilologicznie)posłużyłsię
RogerBacon(zm.1292)17.Wtekstachpolskichtermintenzacząłpojawiaćsię
dopieropodkoniecXVIstulecia,dlategowartoprześledzićnapodstawiedostęp-
nejliteratury,jakiepojęciewcześniejkryłosiępodtymterminem.
zostaływkanonaleksandryjski.Septuagintabyładziełemżydowskimiwpierwszychlatachpo
powstaniucieszyłasięwśródŻydówniezwykłąpopularnością.TłumaczeniePentateuchuuzyskało
oficjalnąaprobatęwspólnotyżydowskiejwAleksandrii.Żydowscypisarze-tacyjakFlawiusz
czyFilon-korzystaliztegoprzekładunaderobficie[...].Posiadaniewięcgreckiegotłumaczenia
BibliiprzybliżałowiaręprzodkówipozwalałonazachowaniewiernościPrawunadanemuprzez
Boga”(ibidem,s.234).
13
Takrozumianąvulgatioeditioprzeciwstawianorównieżpierwszejpoliglocie,edycjikrytycznej
OrygenesazIIIw.,któraodsposobuzamieszczeniatekstuwsześciukolumnachnosinazwę
14
Heksapla.
Ibidem,s.884-885.
15
J.Koryl,Prorocyitłumacze...,op.cit.
16
J.Hastings,ADictionaryoftheBible,op.cit.,s.885.
17
Ibidem,s.884.
