Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wyłącznieprzezduszę[25].ZdaniemFranciszkaGabryla,wkoncepcji
Berkeley’aniemamowyożadnymoddziaływaniuciałanaduszęlub
ozwiązkuprzyczynowymmiędzytymidwomasubstancjami,ponieważ
„rzekomeruchyciałasątylkouszeregowanemiwyobrażeniami,które
Bógwsobiepoczął,anastępnieobjawiłduchomstworzonym”[26].
ZkoleiwedługFichtego,ciałojesttworemduszy.Jaźńniestanowi
tylkosiebie,alejestrównieżskładnikiemnie–jaźni.Jaźńinie–jaźń
stanowiąjedność,przezktórąjakoaktsamowiedzypoznajemy
rzeczywistość,przyczymjaźńinie–jaźńnieposiadajądwóchistnień,
leczjedno,przedstawiającejajakopodmiotiprzedmiot.Dziękitej
właściwościjaźniinie–jaźnimożliwejestpoznanieprzedmiotu,jakim
jestciałoludzkie.Zatemciałojestpoznawalneprzezjaźń[27].
Schopenhauer,HartmanniFechnerwidząanalogiępomiędzy
systememplanetarnymaciałemludzkim.Itakjakciałaniebieskie
sąożywianeprzezducha,takciałojestożywianeprzezduszę[28].
ZkoleiCarus,wedługGabryla,niepopierałwproststanowiska
FichtegoiSchopenhauera,żeciałojesttworemczywyobrażeniem
duszy,alejednakwniektórychjegopismachmożemyznaleźćtezy
idealizmumonistycznego[29].Jestonponadtoobecnywpismach
Burdacha,wedługktórego„życieciałapolegajedynienapodstawie,
któraoznaczaorganizacyęciałaiwszystkiejegozmiany”.Samozaś
„ciałojestwystępującąwszczegółachwistnienieduchowością
zewnętrzną”,lub„ciałojestrefleksemBóstwawformie
nieskończonej”[30].NatomiastwedługG.H.vonSchubertaciałojest
wprostwytworemduszy[31].
Zdaniemkrakowskiegotomisty,koncepcjemonizmuidealistycznego
niezachowujązasadyniesprzeczności,costanowiźródłopowyższych
błędówfilozoficznych[32].Błądtenjestnajbardziejwidoczny
widealizmieHegla.Jestznamienne,żeks.Gabrylnależy
dozdecydowanychprzeciwnikówidealizmuniemieckiego,szczególnie
filozofiiHegla,czemudajewyraznietylkonagruncieswojej
antropologii,alerównieżteoriipoznania(noetyki)ifilozofiireligii
(PolskafilozofiareligijnawwiekuXIX).Mimotoniekiedyprzejmuje
hegeliańskąterminologięnaukową[33].Jesttozapożyczeniewerbalne,
wynikającezfaktudyskusjineotomistyzówczesnąfilozofiąpolską,
wwiększościkształtującąsiępodwpływemlubwopozycji
