Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
teżnie.[...]Otóżoobywatelumówimywtymznaczeniu,conp.oże-
glarzustanowiącympewienczłonzespołu.Choćmiędzyżeglarzamiza-
chodząróżnicewedługtego,jakiezadaniaktospełniaćpotrafi[...],to
jednakjasnąjestrzeczą,że[...]możnaznaleźćpewnąwspólnącechę,
dowszystkichsięstosującą.Zadaniemichwszystkichjestmianowicie
bezpieczneprowadzeniepłynącegookrętu”9.Podejmującsięrozstrzy-
gnięciawspomnianegozagadnienia,Arystotelespisze:„Zadaniem[...]
wszystkich[obywateli]jestdobrowspólnoty,tazaśopierasięnapew-
nymustrojupaństwowym.Dlategocnotaobywatelamusimiećzwiązek
zustrojem.Jeśliwięcjestwięcejrodzajówustroju,tooczywiścieniepo-
dobna,abyistniałajednatylkocnotadzielnegoobywatelawcałejswo-
jejpełni;dobrymzaśzwiemyczłowiekazewzględunajednącnotę
wcałejjejdoskonałości.Okazujesięzatem,żemożnabyćdzielnym
obywatelem,anieposiadaćcnoty,którastanowiodzielnościczłowie-
ka”10.„Dotegosamegozdaniamożna[...]dojśćteżnainnejdrodze1
dodajeArystoteles.[...][Jestbowiemtak,iż]cnotędzielnegoobywatela
musząwszyscyposiadać[...],niemożliwąnatomiastjestrzeczą,by
wszyscyposiadalicnotędobregoczłowieka,chybaże[przyjmiemy,iż]
doistotydoskonałegopaństwapowinnobynależeć,bywszyscyjego
obywatelebylirównieżludźmidobrymi”11.„Dobryobywatel”niemusi
oznaczaćtegosamego,co„dobryczłowiek”;„dobro”konkretnejpolis1
dobra„wogóle”.
Jednostkiludzkieorganizująswąegzystencjęwedletakiejbądźin-
nejwizjiświata,„dobregożycia”.Sątoróżnewizje.Sformułowanie
„wizjaświata”niebudzizastrzeżeńtylkonapierwszyrzutoka.Słowo
„świat”mabowiemwielesynonimów.Itak,możnaprzedmiottegopo-
jęcia,ująćwokreślenia:„rzeczywistość”,„wszystko,coistnieje”,czy1
krótko1„byt”.„Bytjest,anie-bytuniema”1konstatujeuprogusta-
rożytnościParmenides.To,cowtejkonstatacjinajistotniejsze,toprze-
konanie,żebyt„jest”.Tatezatkwiupodstawludzkiegomyślenia
idziałania.Worzeczeniu„jest”przejawiasięnadziejahomosapiensna
istnienieArchimedesowego„punktuoparcia”;inamożliwośćodkrycia
tegopunktu.Jesttowszakżetylkonadzieja.Trzebabowiemmiećświa-
domośćfaktu,żepowiedzieć:byt,wszystko1tonicniepowiedzieć.
Takiesłowozyskasenspodwarunkiem,żepodmiotorzekającyusy-
tuujesiępozatym,cojestbytem,cojestwszystkim.Atonieoznacza
nicinnego,jak„nicość”.Pozawszystkimbowiemjest„nie-byt”,nic.
9Ibidem,III,2,1.
10Ibidem,III,2,2.
11Ibidem,III,2,3.
9
