Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowadowydaniapolskiego
ślinczyzwierząt.Dlawyjaśnieniaewolucjiziemskiejatmosferyiklimatu
zpewnościąnajważniejszejestpoznaniefilogenezywielkiejróżnorodno-
ściprokariontówiglonów.Alezpunktuwidzenianaszegożycia–jako
poznającychidoznającychpodmiotów–ssakimająszczególneznaczenie
poprostudlatego,żesamijesteśmyssakami.Zdrugiejstrony,zssakami
łączynaswięźpsychiczna,przejawiającasięwpodobieństwachwyrazu
uczuć,którymKarolDarwinpoświęciłjednozeswoichsłynnychdzieł.
Obecniewiemyowspólnociepsychicznejssakówdużowięcej,wiemy
m.in.,żenietylkoczłowiekowate,leczrównieżinnessakizdolnesądo
dzieleniadoznańinnychosobników,aempatiausłoniidelfinówjest
byćmożenawetlepiejrozwiniętaniżuwieluludzi.Ssakikomuniku-
jąidzielądoznaniaidlategopowstaniessakówzapoczątkowałonową
eręwhistoriiZiemi–erę,którazasługiwałabynanazwępsychozoiku,
gdybyśmy,znaszągatunkowąarogancją,niezastosowaliwcześniejtego
terminuwtymsamymznaczeniucoDantropozoik”,awięcnaokreślenie
erydziałalnościludzkiej(jakbykiedykolwiekpoDarwiniemożnybyło
zakładać,żetylkoludziemająsferępsychiki,awszystkieinnessakisą
automatamipodlegającymijedynieodruchom).
Zresztązłożonapsychikapowstałarównieżuptaków,którychdo-
znanianamssakomtrudniejjestzrozumieć.Doznaniajakonapędowa
siłamotywacjitojednozlicznychfizjologicznychipsychologicznych
podobieństwssakówiptakówwykształconychwciąguponad300mln
latniezależnejewolucji,mającejswójpoczątekwstadiumpierwotnych
karbońskichowodniowców,jakimibyliwspólniprzodkowiessakokształt-
nych(Synapsida)igadokształtnych(Sauropsida).Trudnoodobitniejszy
wyraztejzbieżnejewolucjipsychiki,azarazemolepszeuzasadnieniedla
potrzebyprzedefiniowaniapsychozoikulubstworzenianowegotermi-
nudlaeryssakówiptakówniżwzajemnezrozumienieintencjimiędzy
psemlubczłowiekiemaoswojonąkawką,wronączypapugąwczasieich
międzygatunkowejzabawy.Nietylkozabawa,alewiększośćzachowań
ssakówiptakówmotywowanajestudziałemdodatnichlubujemnych
doznań,pełniącychfunkcjęnagrodylubkary.
Badanieewolucjissakówjestbadaniemwielkiejpostępowejprzemia-
nywhistoriiżycia.KsiążkaprofesorKielan-Jaworowskiejdostarczabo-
gategomateriałudorefleksjinadprzebiegiemiwarunkamipostępowej
ewolucji.Wtymkontekścieszczególneznaczącejestwystępowaniewśród
ssakówmezozoicznychwielu(conajmniejsiedmiu–zob.rozdz.15)ty-
pówprzystosowawczych,którezostałyodtworzonewśróddzisiejszych
ssakówitozwykledwarazyniezależnie–razwśródłożyskowcówiraz
wśródtorbaczy.Wskazujetonazasadniczeznaczeniefundamentalnych
ulepszeńorganizacji(metabolizm,inteligencja)jakosiłynapędowejgeo-
logicznejsukcesjigruporganizmów.Nakażdympoziomieorganizacji
XIII
