Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
borupruskiegowdwudziestoleciupoprzedzającymwybuchIwojnyświa-
towejaktywizowałysięprzedewszystkimkobietyzesfermieszczańskich
iurzędniczych.W1894r.powołałyonedożyciaTowarzystwonWarta”
,
którenależyuznaćzapierwszenowoczesnestowarzyszeniekobiece
wPoznańskiem,kierowanewyłącznieprzezkobiety.CelemnWarty”była
walkaoutrzymaniepolskości,czemusłużyłoprowadzenietajnegona-
uczaniadzieciimłodzieżyzniezamożnychśrodowisk.Nalatadziewięć-
dziesiąteXIXstuleciaprzypadabowiemapogeumpolsko-niemieckiego
konfliktunarodowościowegowWielkimKsięstwiePoznańskim.Jego
symbolembyładziałalnośćutworzonegow1894r.TowarzystwadlaPo-
pieraniaNiemczyznywMarchiiWschodniej(tzw.Hakaty)orazkolejne
zarządzeniazaborcymającenacelueliminacjęjęzykapolskiegozarówno
zeszkolnictwa,jakizżyciapublicznego.Organizacjąkobiecąocharakte-
rzeoświatowo-wychowawczymisamokształceniowymbyłateżutworzo-
naw1895r.wPoznaniuCzytelniadlaKobiet.Zkoleiw1903r.zinicjaty-
wyJaninyOmańkowskiej(1859-1927)powstałotowarzystwonPromień”
,
łącząceceleoświatowezprowadzeniemagitacjiniepodległościowej.Ini-
cjatywaniepodległościowaprzyświecałatakżepowołanemudożycia
w1905r.towarzystwunCzwartaczek”
.Kobietyzesferziemiańskichswoją
pierwsząorganizację-TowarzystwoZiemianekdlaWielkopolskiiPo-
morza-założyłydopierowroku191041.
WlatachdziewięćdziesiątychXIXstuleciadoszłoteżdopierwszych
ponadzaborowychinicjatyworganizacyjnychkobiet.Miejscekontaktów
działaczekztrzechzaborówstanowiłowlatach1886-1905KołoKobiet
KoronyiLitwy-pierwszatrójzaboroważeńskaorganizacjaopatrio-
tycznym,niepodległościowymcharakterze.ZałożyłyjąwWarszawieTere-
saCiszkiewiczowa(1848-1921),CecyliaNiewiadomska(1855-1925)iSte-
faniaSempołowska42.Szerokorozprzestrzenionaorganizacjaprzyciąga-
łakobietyoróżnychprzekonaniachpolitycznych,którejednoczyłcel
narodowy.CzłonkiniamiKołabyłym.in.IzaMoszczeńska,MariaWysło-
uchowa,JadwigaJahołkowska(1863-1931),WładysławaWeychert-Szyma-
nowska(1874-1951),TeodoraMęczkowska,ZofiaDaszyńska-Golińska,
41A.Baszko,OrganizowaniesiękobietpolskichwPoznańskiemnaprzełomieXIXiXXwieku,
w:Działaczkispołeczne,feministki,obywatelki…,op.cit.,s.287-305.
42T.Wolsza,Organizatorkiruchuoświatowegonawsi.KrólestwoPolskienaprzełomiewieków,
w:KobietaiedukacjanaziemiachpolskichwXIXiXXwieku,red.A.Żarnowska,A.Szwarc,
t.2,cz.2,Warszawa1992,s.126-127.
38
