Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
RozdziałII
zańskie.FeudałowietychprowincjioglądalisięnaWielkieKsięstwoLitewskie
zpowoduliberalniejszychrządów.Dlategobojarzysmoleńscyplanowaliod-
daćw1515r.ZygmuntowiItwierdzęsmoleńską,aostatniksiążęriazański
zbiegłw1522r.naLitwęistamtądintrygowałprzeciwkowielkiemuksięciu
moskiewskiemu.Grupybojarów-uciekinierówpojawiłysięwówczasnietylko
wWielkimKsięstwieLitewskim,aleiwKoronie.Wrejestrachpopisowych
jazdyobronypotocznejzpierwszejpołowyXVIw.spotkaćmożnajednakzale-
dwiedwóchtowarzyszypochodzeniamoskiewskiego.Pierwszyznich,Iwan
zwanyuMoskwicinem”
,zaciągnąłsięwlatach1527-1528dochorągwiMikoła-
jaSieniawskiegozpocztem4-konnym.WbitwiepodObertynemw1531r.
walczyłnaczele6-konnegopocztuwchorągwiMaciejaWłodka.Wtymod-
dzialesłużyłpóźniejbezprzerwydo1536r.zpocztem2-7-konnym.Niemoż-
nagoraczejutożsamiaćzinnymIwanem,którysłużyłsamotniewchorągwi
MarcinaHerburtaw1538r.W1528r.zaciągnąłsięrównieżdojazdypotocz-
nejJurauMoskwicin”zpocztem2-konnym.Iwtymwypadkutrudnostwier-
dzić,czybyłtotensamJura,którysłużyłpóźniejw1549r.zpocztem5-kon-
nymwchorągwiPretwicza.Wiadomoteż,żeniejakiDymitrbyłw1530r.do-
wódcąpobrzeżnikówstrzegącychnadDniestremgranicyzMołdawią1.
WmiarępostępuintegracjiziemświeżopołączonychzMoskwąpowstały
warunkisprzyjającewykształceniusięnaroduwielkoruskiego(rosyjskiego).
Procestenspowodował,żeprawobojarówdoswobodnegowypowiadania
służby(czylitzw.wolnegowyjazdu)niemiałojużżadnegopraktycznegozna-
czenia.Władcą,doktóregobojarzyiwolnisłudzymogliwdalszymciąguprze-
chodzić,byłwielkiksiążęlitewski.ByłtojednakwładcawrogiegoMoskwie
państwa,toteżprzejściedoniegonasłużbętraktowanojakozdradę,adobra
obwinionegoulegałykonfiskacie.Zbiegostwobyłozresztąutrudnionezarów-
nozewzględówwojskowych,jakipolitycznych.Wojskawielkiegoksięciamo-
skiewskiegoobstawiałybowiemwszystkiedrogiprowadzącenazachód,odci-
nającwtensposóbziemiemoskiewskieodLitwy.Jednocześnieinneoddziały
ścigałyuciekinierów,dążącdorozprawyzbrojnej,odktórejbojarzyprzeważnie
wolelisięuchylać.Wnastępstwiewielokrotnieponawianychpróbucieczki
wielkiksiążęograniczyłosobisteprawakniaziówibojarów.Żądałodnichpi-
semnejprzysięgi(ukljatwiennujuzapis”)owiernościwsłużbiewielkiemu
księciumoskiewskiemu.Deklaracjete,poręczoneprzezinnychbojarów,miały
nacelupowstrzymanieprzechodzenianasłużbęsąsiedniegopaństwaiwpro-
wadziływzajemną,zbiorowąodpowiedzialnośćwśródfeudałów2.
1AGADASW85nr15k.5,nr17k.5,40,nr21k.24,nr22k.95,nr24k.45,nr25k.28,nr26k.16,
75,nr27k.43,nr54k.25;Akty,otnosjaščiesjakistoriijužnojizapadnojRossii,sobrannyeiizdannye
Arheografičeskojukommissieju(dalejAZR),t.II,Petersburg1846,nr137,189,192,206-207,213;
M.Krom,RejestryjeńcówmoskiewskichnaLitwiewpierwszejpołowieXVIw.,uPrzeglądWschodni.
HistoriaiwspółczesnośćPolakównaWschodzie”.t.III,z.3(11)1994,s.451-470.
2A.W.Czernow,WoorużennyjesiłyrusskogogosudarstwawXV-XVIIw.,Moskwa1954,s.21-22.Por.
J.Łosiak,LitewskiwywiadpogranicznywpaństwiemoskiewskimwdrugiejpołowieXVIw.wświetlera-
portówstarostóworszańskichFilonaKmityiAndrzejaSapiehy,uStudiaHistoryczno-Wojskowe”,t.I,
2006,s.35in.
