Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Światnierówności
naforumpublicznymniewolnictwo,mówisięosytuacjachsprzedwie-
ków.Niezależnieodtego,wjakimstopniuakceptujemytegorodzaju
absolutyzmmoralny,niesposóbzgodzićsięzArystotelesem–ale
ipotępićgoniełatwo.Potępienie,jeślimiałobybyćkonsekwentne,
musiałobyprzynieśćniepokojącerezultaty.Nietylkodlatego,żeautor
PolitykitojedenzDnajwyżejcenionychprzedstawicielizachodniej
tradycjiintelektualnej”17iżerzeczywisteodrzucenietejklasyumysłu
wstrząsnęłobyowątradycją.Rzeczrównieżwtym,żewkwestiirów-
nościinierówności,wolnościiniewolnictwastanowiskofilozofa–choć
przedstawionezwyjątkowąmaestriąintelektualną–możnauznaćza
typowedlajegoepoki.Zbadańnadgreckąmyśląipraktykąpolityczną
odczasówHomerapoIVwiekp.n.e.wynika,żezasadanierówności
pomiędzyludźmibyławtedypowszechnieuznawanazaoczywistość18.
Ktochciałbypostępowaćkonsekwentnie,doszedłbywkońcudownio-
sku,żedorobekgrecko-rzymskiegoantyku,fundamentkulturyeuro-
pejskiej,toskażonymoralniegmach,wzniesionynakościachmilionów
niewolników19.
Wtejsytuacjiniedziwi,żeopinienatematArystotelesowskiej
koncepcjiczłowiekaispołeczeństwamająnajczęściejcharakterkom-
promisowy.Unikasięjednoznacznychocen,zadowalającsięnaogół
niewypowiadanąotwarcieformułąDinnetobyłyczasy”.Niewypowia-
danąotwarcie,ponieważtrącirelatywizmem,którykrytykująprzecież
moraliści.Owopowszechnekrążeniepomiędzytendencjąabsoluty-
styczną(znajdującądziśwyrazmiędzyinnymiwkoncepcjiuniwer-
salnychprawczłowieka)askłonnościądohistorycznejrelatywizacji,
niemożnośćprzyjęciaokreślonegopunktuwidzenia,niesprzyjarze-
czowemuzajmowaniusięinteresującąnasterazproblematyką.
Cokolwiekniepowiedziałobysięomoralnychaspektachtych
zagadnień,badaniespołecznychrealiówukazujedługiestulecianierów-
ności.Jednąznajbardziejrzucającychsięwoczycechświatawykreo-
wanegoprzezHomerajeststabilnahierarchiczność:nierównystatus
jednostek,zróżnicowanieprzywilejówiobowiązków,niezmienność
układuról,któreodgrywasięwspołeczeństwie
20
.Homeryckawizja
Depokibohaterskiej”zdajesięzapowiadaćwiekitrwaleusankcjonowa-
nychpodziałównatych,którzynaprawdęcośznaczą,itych,których
egzystencjamaznikomeznaczenie.Kiedytenstanrzeczyzacząłsię
zmieniać,transformacjistosunkówspołecznychtowarzyszyłykonwulsje
polityczne.WświecienierównychrozlegałosięcorazgłośniejDżądanie
równości”.Rewolucjafrancuska,ruchbrytyjskichczartystówiamery-
kańskichprzeciwnikówniewolnictwa,rosyjskiradykalizmihiszpański
anarchizm,walkaoprawaobywatelskieczarnychwUSA,wreszcie
feminizm–towszystkodziewiętnasto-idwudziestowiecznepróby
19
