Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prowadzącyplacówkiwywiadowczemielitakżeswoichstałychinforma-
torów.JednakwtakimkrajujakZSRS,wktórymwszechwładneimające
wszędzieoczyiuszyNKWDwiedziałoprawiewszystkoopotencjalnych
współpracownikachzagranicznychwywiadów,azwłaszczabacznieobser-
wowałopersonelzagranicznychplacówekdyplomatycznychikonsularnych,
zawszeistniałodośćdużeniebezpieczeństwo,żeinformatorzymogąbyćpod-
stawieniprzezsowieckąbezpiekę.Jeślinawetniebyli,tomożnabyłoprzyjąć
zdużymprawdopodobieństwem,żeprędzejczypóźniejzainteresujesięnimi
NKWDizmusidopodaniawszelkichinformacjinatematkontaktówzobco-
krajowcami.Przykładempodejrzanegoinformatorabyłnp.niejakistudent
Buczak,przekazującyprzezdłuższyczasinformacjewicekonsulowiPiotrowi
Kurnickiemu
43
.ProwadzącyplacówkęX.37JerzyKamińskimiałinformato-
rówskładającychrównieżmeldunkiwNKWD
44
.
Pomimonienajlepszychuwarunkowańpracy
,polscyobserwatorzyzazwy-
czajtrafnieocenialipanującąsytuacjęwpaństwiesowieckim,intencjereżimu
prowadzącegowszechogarniającączystkę,atakżekonsekwencjetychdziałań
zarównodlasamychmieszkańców„sowieckiegoraju”,jakidlapaństwkapi-
talistycznych,zwłaszczaPolski.
JakośćmerytorycznapolskichmeldunkówkierowanychdoMSZczy„dwój-
ki”,rzeczjasna,byłaróżna,wzależnościodautoradokumentu.Poanalizie
polskicharchiwaliów,opierającsięnawiedzywsprawieprzebieguikonse-
kwencjistalinowskiegoterroruzlattrzydziestychub.w.,możemystwierdzić,
żenajbardziejkompetentnympolskimurzędnikiempracującymnaterenie
UkrainyoraznapewnojednymzlepszychnatereniesowieckimbyłJanKar-
szo-Siedlewski
45
.NiekryłcoprawdapogardydopanującegowZSRSsystemu,
stądobnosiłsięzpewnąwyższościąwstosunkudomiejscowychdygnitarzy
1111111
43
BuczakdostarczyłKurnickiemuwielemateriałów,m.in.natematszalejącegogłoduna
Ukrainiewlatach1932-1933.Codoichautentycznościraczejniemawątpliwości,choć-
byztejprzyczyny,że„pokrywająsię”zniezliczonymiinnymiźródłamiróżnejprowe-
niencji.Jednakwkońcu1934r.Kurnickizdecydowałsięzerwaćkontaktzinformato-
rem,podejrzewającgoonaciąganiefaktów,anawetkontaktyzNKWD.CAW
,Oddz.IISG,
sygn.I.303.4.1993,b.p.,dok.22(1934),PismoplacówkiwywiadowczejKudoreferatu
„Wschód”OddziałuIISztabuGłównego,22XII1934r.;ibidem,dok.3(1935),Pismopla-
cówkiwywiadowczejKudoreferatu„Wschód”OddziałuIISztabuGłównego,8III1935r.
44
ArchiwumInstytutuPamięciNarodowejwWarszawie:zespół:MinisterstwoBezpieczeń-
stwaPublicznegowWarszawie,sygn.IPNBU1572/1169,b.p.,Wykazkontaktówplacówki
X-37,1937-1938,MateriałyśledczeprzeciwkobyłympracownikomOddziałuIISztabuGłównego.
45
Nietylkowynikatoztreścijegoraportów,aleiopiniiinnychzagranicznychkonsulów.
KonsulniemieckiwKijowieAndorHenckeuważałKarszo-Siedlewskiegozadobrze
obeznanegowsprawachpolitycznych.Wswoichwspomnieniachpolatachnapisał,że
zawszeopłacałosiępoświęcićchwilę,byznimporozmawiać.Cyt.zaH.Kuromiya,
Głosystraconych,Warszawa2008,s.38.
18
