Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
•ANNAGRZEŚKOWIAK-KRWAWICZ•
Zkoleiwolność,nazywanaprzezbadaczyrepublikańskąlubneorzym-
ską,awięcpewnakoncepcjanakreślonawokresierenesansunabazie
tradycjiantycznej,toideałznaczącoodmiennyodkoncepcjistworzo-
nejwwiekuXVIIprzezHobbesa,któramiałastaćsiępodstawąwspół-
czesnejliberalnejwizjiwolności.Rzecznicywolnościrepublikańskiej,
inaczejniżtwórcypodstawujęcialiberalnego,uważali,żeniewolato
nietylkokonkretnenaruszenieprawiswobódobywateli,aletakże
potencjalnamożliwośćtakiegonaruszenia-uzależnienieodcudzej
wolilub,byująćtowkategoriachprawarzymskiego:pozostawanie
inpotestatedomini24.Wolnybyłtylkoten,ktomógłswobodniedecy-
dowaćosobie.Takąwolnościącieszyćsięmogliobywatelewolnych
rzeczypospolitych,uczestniczącywpodejmowaniudecyzjipolitycz-
nych.Oznaczałaonazjednejstronyniezależnośćwolnegopaństwaod
naciskówzewnętrznych,zdrugiejwolnośćobywatelioddespotyzmu
władzy.Jejposiadaniestanowiłoprzedmiotdumynarodówokreślają-
cychsięwłaśniejakowolne.JużwXVw.mieszkańcyFlorencjiuwa-
żaliswojąrepublikęzajedynąinadzwyczajną,właśniezracjipanują-
cejwniejwolności25.Podobnieswójkrajipanującąwnimwolność
ocenialiWenecjanie,apóźniejHolendrzyorazAnglicy26.Istniałotu
pierwszemiejscewłasnościjakogwarancjiwolnościpor.artykuływtomiezbioro-
wymRepublicanism,LibertyandCommercialSociety,1649-1776,red.D.Wotton,
StanfordUniversityPress:Stanford1994.
24Wolnośćjakozależnośćodwłasnej,aniecudzejwolirozumiałjużAry-
stoteles,por.R.Mulgan,op.cit.,s.18;PhilipPettit,Republicanism.ATeoryof
FreedomandGovernment,wyd.2:OxfordUniversityPress:Oxford1999,s.21,
rozróżnialiberalnąwolnośćjakonnon-interference”irepublikańskąwolnośćjako
nnon-domination”
.Analizieróżnicymiędzytymipojęciami,szczególnieumyśli-
cieliangielskichXVIIiXVIIIw.,poświęconyjestwłaściwiecałypierwszyrozdział
jegoksiążki,s.22-50;por.Q.Skinner,Liberty…,s.41;B.Brugger,op.cit.,s.41.
25Zob.M.Viroli,op.cit.,s.29.
26Zob.E.HaitsmaMulier,TeMythofVeniceandDutchRepublican
ToughtintheSeventeenthCentury,VanGorcum:Assen1980,s.1-76(rozdz.1
i2);I.J.H.Worst,ConstitutionHistory,andNaturalLaw:AnEighteenth-Century
PoliticalDebateintheDutchRepublic,w:TeDutchRepublicintheEighteenthCen-
tury.Decline,Enlightenment,andRevolution,red.M.C.Jacob,W
.N.Mijnhardt,
CornellUniversityPress:Ithaca-London1992,s.154;H.T.Dickinson,op.cit.,
s.143;oAnglikachjakonarodziewybranymdowolnościpor.teżJ.G.A.Pocock,
Lemoment...,s.342inn.
~20~
