Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
CzęśćI.Wartościwrefleksjinaukowejirozważaniachteoretycznych...
wedługodczućkażdego,nicniepozostałobypośród[tegozbioru],wszakwszy-
scywszystkobypochwycili,albowiemniewszyscywysokoceniątosamo
(tautaougarpantestautanomidzonti)2”.
Sofista,wyjaśniającprzyczynyrodzeniasięskrajnychróżnicwrażliwościes-
tetycznej,wskazałnarolęwychowania:ndlaprzykładu,ci,którzywdzieciń-
stwiewzrastaliwumiłowaniupiękna,wybierająto,copomyślneiodpowiednie,
atakżeprzyjemneiżyczliwe,innizaśniewzrastaliwpragnieniupiękna,lecz
brzydoty”3.
Niecodalejwskazujenarolęogólnegoklimatuemocjonalnego,wktórym
człowiekwzrasta:n[...]ciludzie,którzyżyjąrazemwspokoju,pragnąpiękna,
stawiająmur[chroniącsięzanim],kiedywidzą,to,coobrzydliwe(aischron)”4.
Idalej:n[...]takjakci,którzykochają,dokładane[doskonałe]wytwarzanie
uznają1piękno,nienawidząbrzydoty,takci,którzysąwrogamitego,ucie-
kająsiędobrzydotyisązagorzałymiprzeciwnikamipiękna(stadiôianta-
gônistaskalon)”5.
Dodatkowo,jakzauważaautorDialekseis,sprawękomplikujefakt,żerealne
doświadczenieestetycznepozbawionejestprzedmiotówdoskonałych:
npowołamsięprzynajmniejnapewienwiersz:
albowieminnejesttutajśmiertelnychprawo
rozdzielających,wedługoczu;niccałkowiciepięknego,
niccałkowiciebrzydkiego,lecztewytworzyłaiwniosła
właściwamiara(kairos),rozdzielająca
to,co?brzydkieodtego,copiękne;
gdybymówićocałości,wszystkoistniejedziękistosownejmierzejako
piękne,aprzezniestosownośćjestbrzydkie6”.
Możnapowiedzieć,żeanalogiczniejestzprzedmiotamiakustycznymi,ten
samzespółdźwiękówmożebudzićwróżnychsłuchaczachskrajnieodmienne
odczucia.Wydajesię,żeDialekseisnieopowiadasięzaskrajnymrelatywi-
zmem;zprzytoczonegopowyżejfragmentuwynika,żetowłaściwystanrzeczy
decydujeotym,copiękne,acojestbrzydkie.Słowokairosjestjednakwielo-
znaczne,oznaczanietylkowłaściwąmiarę,stanrzeczy,alemomentczasowy,
korzyść,okazję,awięcjakąśkoniunkturę.Niemniejotym,żeniejesttoaksjo-
logicznadowolność,decydujecharakterystykawrażliwości;ci,którzycenią
piękno,wyrastaliwszakwodpowiednimklimacierodzinnymispołecznym.Jak
implicitewynikaztreściDialekseis,relatywizmgustówjestrozwinięciembra-
kukonsensusuwodniesieniudowartościetycznych.Autorbowiem,zanimpo-
ruszyproblemzróżnicowaniaocenestetycznych,wskażenaniejednorodność
2Ibidem,2.39142.
3Ibidem,2.415.
4Ibidem,2.7110.
5Ibidem,2.12113.
6Ibidem,2.42148.
