Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BogdanWalczak:Migracjeadziejejęzykówijęzykowamapaświata
osobnegostudium).Naukaniepotrafijednakjeszczewkażdymwypadkuudzie-
lićprzekonującejodpowiedzinapytanie,dlaczegodanyetnos(szczep,plemię,
lud,naród)tworzywwypadkumigracjitrwałąspołeczność,ainnysięasymiluje
zludnościązastaną(podporządkowanączypodbitą).Wiadomo,żeważnymczyn-
nikiemjestliczebnośćfalmigracyjnych(stądrelatywniełatwosięasymilowali
Goci,migrującyprawdopodobniewniezbytlicznychdrużynachwojowników).
Zapewnenieobojętnyjestteżpoziomkultury(dlategozhellenizowalisię,mimo
swejliczebności,SłowianiewGrecji,azromanizowaliWizygociwHiszpaniiczy
FrankowiewGalii,choćpozostawilikrajowijegododziśaktualnąnazwęitd.),
tujednakpojawiająsięniemałetrudnościwzwiązkuzobiektywnymikryteriami
jegooceny.Wsumiesprawawymagadalszych,intensywnychiinterdyscyplinar-
nych,badań.Nieulegawątpliwości,żebardzowieleróżnychczynnikówszczegó-
łowychprzyczyniłosiędoostatecznegoukształtowaniajęzykowejmapyEuropy
(mutatismutandisiświata)pookresiewędrówkiludów(mapatabyłaaktualna
doXVw.).Prymarnymipodstawowymczynnikiembyłyjednakmigracje,które,
zjednejstrony,jakwwypadkuWęgrów,usytuowaływokreślonejprzestrzeni
nowytamjęzyk,przedewszystkimjednak,jakwwypadkuGermanówczy
Słowian,doprowadziłydopowstanianowychdialektówijęzyków.
Wspomniałemjuż,iżpóźnośredniowiecznąmapęjęzykowąEuropyukon-
stytuowałazjednejstronywędrówkaludów,azdrugiej–bardzowieleróżnych
czynnikówszczegółowych.Zauważyłemteż,iżbyłaonaaktualnadowiekuXV.
Zpunktuwidzeniaewolucjijęzykowejludzkościbyłotostulecieprzełomowe
–jakopoczątekwielkichodkryćgeograficznych.Anieulegawątpliwości,że
wielkieodkryciageograficzneipostępującawśladzanimiekspansjakolonialna
(teżprzecieżjakiśtypmigracji)ukształtowaływspółczesnąmapęjęzykową
świata.Wprzeciwieństwiedodawnychmigracji,kierującychsięodwiecznymi
szlakamilądowymiiwychodzącychgłówniezAzji,tenowszewyszłyzEuropy
idrogąwodnąrozprzestrzeniłysiępocałymświecie.JużwpoczątkachXVIw.
rozpoczęłysiępodbojehiszpańskieiportugalskie,któredoprowadziłydopo-
wstaniaAmerykiŁacińskiej(recte:Romańskiej,zportugalskojęzycznąBrazylią
ihiszpańskojęzycznąresztąorazdziśjużcorazmniejlicznymi,poczęściwymar-
łymi,wymierającymilubtracącymiużytkownikówautochtonicznymijęzykami
indiańskimi,zktórychtylkokilka,jakguaraniwParagwaju,keczuaiajmara
wAndachczyaztekwMeksyku,trzymasięjeszczecałkiemnieźle)(Maciejewski
1999:349–352).FrancuskizdobyłnoweobszarywKanadzie(Quebec),naAnty-
lach(Haiti)iwAfrycepółnocnejorazrównikowej.Zniderlandzkiegorozwinął
sięafrikaanswpołudniowejAfryce.Wreszcieangielskiopanowałwiększączęść
AmerykiPółnocnej,Australię,NowąZelandięipołudniowykraniecAfryki,
fl[ś]nieliczącmnóstwamniejszychobszarówrozrzuconychpocałymświecie”
(Milewski1976:186).Jedynierosyjskiszerzyłsiędalejnawschóddrogąlądową,
nawarstwiającsięnaautochtonicznejęzykiwschodniejczęściRosjieuropejskiej
(uralskieiałtajskie),apotemSyberiiorazDalekiegoWschodu(Milewski1948;
31
