Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JózefTarnowski
UniwersytetGdański
ORCIDID:orcid.org/0000-0002-8281-0116
Wernakularyzmineowernakularyzm:
zamiastwstępu
1
ski(verna–!wdomuurodzony’,!miejscowy’2),towodniesieniudosztukiludowej
H
istoriapojęćniezawszeszławparzezhistoriąterminów,któreobecnie
tepojęciakonotują.KilkaprzykładówtakiejrozbieżnościopisałWłady-
sławTatarkiewiczwDziejachsześciupojęć1.Dołożyćmożnadonichnasze
tytułoweterminy.ChociażsłowoUwernakularny”maźródłosłówłaciń-
zaczęłoonobyćpowszechniestosowanedopierowpołowieXXwieku,najpierw
wjęzykuangielskim(vernacular),apotemtakżewinnychjęzykach.Sporadycznie
używanebyłojużjednakwXIXwieku.Pierwszyposłużyłsiętymterminemwy-
bitnyarchitektXIXstuleciaGeorgGilbertScottwksiążceRemarksonSecularand
DomesticArchitecture:PresentandFuture(1857),wktórejutyskiwałnaniskipo-
ziomrodzimejwernakularnejarchitekturyipostulowałpotrzebęjejzreformo-
wania3.Rolęprzełomowąwupowszechnieniutegoterminuodegrałoutworzenie
wroku1952organizacjiTheVernacularArchitectureGroup,którejcelembyłodoku-
mentowanieibadanietradycyjnego–wernakularnego–budownictwabrytyjskiego.
Zkoleipojęcianeo-vernacularpierwszyużyłCharlesJenckswswojejbestsellerowej
iistotnejdlakonceptualizacjiprzełomupostmodernistycznegoksiążceTheLanguage
ofPostmodernArchitecture(1977),aspopularyzowałjeDavidWatkinwmonumen-
talnymsyntetycznymdzieleAHistoryofWesternArchitecture(1986)4.Wśródna-
1111111
1W.Tatarkiewicz,Dziejesześciupojęć:sztuka,piękno,forma,twórczość,odtwórczość,przeżycie
estetyczne,Warszawa1976.
2Słownikłacińsko-polski,oprac.K.Kumaniecki,Warszawa1974,s.531.
3Pisał:U[ł]thevernaculardomesticarchitectureofourdayiswhollyunworthyofourstate
ofcivilizationandrequiresathoroughreformation”.G.G.Scott,RemarksonSecularandDo-
mesticArchitecture:PresentandFuture,London1857,s.1.
4Ch.Jencks,TheLanguageofPostmodernArchitecture,London-NewYork1977,s.96;D.Wat-
kin,AHistoryofWesternArchitecture,London2000,s.546.
