Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
RozdziałI
Gdyinterpretujesiępowyższerozróżnienienagruncierozważańteoriopoznaw-
czych,ściślejwobrębieewolucyjnejepistemologii,możnapowiedzieć,żeX-system
byłbyutożsamionyzpoznaniembezpośrednim(zmysłowym),aC-systemzpozna-
niempośrednim(refleksyjnym,intelektualnym).Stądnadrodzeewolucjiludzie
zostaliwyposażeniwstrukturypoznawcze,mająceźródłafilogenetyczne,które
umożliwiająiwarunkująichdoświadczenie(poznanie).Przyczymjednostkowepo-
znanieniejestbezzałożeniową,bezpośredniąobserwacjąświata(prezentacjonizm),
leczjestpodmiotowąinterpretacjątegożświata(reprezentacjonizm),jakrównież
macharakterfunkcjonalnyijestzwiązanezadaptacjąorganizmudootoczenia22.
Innymisłowy,C-systemjestzwiązanyzezróżnicowanąwformieitreściso-
cjalizacją,edukacją,naśladownictwemczyfunkcjonującąwiedzątła(background
knowledge)wdanychwarunkachstrukturalno-społecznych.Stądprocesypercep-
cyjno-poznawczeuludziutożsamiasięzdziedziczeniemwprocesieewolucjisys-
temusensoryczno-percepcyjnego(filogeneza),alerównocześniewiążąsięonenie-
odłącznieznabytym,społeczniewarunkowanymikształtowanympostrzeganiem,
rozpoznaniemiodczuwaniem(ontogeneza).Wkonsekwencji,niekażdaludzkaak-
tywnośćumysłowamacharakteri/lubźródłogenetyczno-subiektywne,leczmoże
wychodzićpozaindywidualnestanypsychiczne.Jestspołecznienskalowana”ire-
prezentowana.ZgodniezargumentacjązaproponowanąprzezFredaDretskego:
Tezareprezentacyjnajesteksternalistycznąteoriąumysłu.Faktymentalneidentyfikuje
onazfaktamireprezentacyjnymiichociażreprezentacjeznajdująsięwgłowie,tofak-
ty,któresprawiają,iżsąonereprezentacjami-azatemfakty,któresprawiają,iżsąone
faktamimentalnymi-wgłowiesięnieznajdują.Stanmózgujestdoświadczeniemtylko
wtedy,gdyreprezentujeonświatwpewienokreślonysposób,astanreprezentujewten
sposóbświattylkowtedy,gdyposiadaodpowiedniąfunkcjęprzenoszeniainformacji(ł).
Zgodniezteząreprezentacyjnąnietylkoto,coktośmyśliiodczuwa,jestzdeterminowane
zewnętrznie,alezakładnikiemwarunkówśrodowiskowychihistorycznychjestrównież
to,żektośmyśliiodczuwa23.
Wszerokorozumianejrefleksjikognitywnejoznaczatomiędzyinnymiwyjście
pozadychotomię:internalizmversuseksternalizmumysłuludzkiegonarzeczprzy-
jęciastrategiisyntetyzującej.Mowaotym,żeludzkapercepcjaipoznaniezachodzą
wpojedynczejgłowie(ciele),leczwspółzależnesątakżeodśrodowiska,wktórym
tagłowa(ciało)wzrasta,funkcjonujeczyuczysię,szerzej-ulegawszechstronnej
socjalizacjiiakulturacji.Tomoment,gdypoznanieludzkiewykraczapozajed-
nostki(ichpsychocielesność),stającsiępoznaniemwyższegorzędu.Poznaniem,
22
R.Kaspar,AShortIntroductiontotheBiologicalPrinciplesofEvolutionaryEpistemolo-
gy,w:F.M.Wuketits(red.),ConceptsandApproachesinEvolutionaryEpistemology.Towardsan
EvolutionaryTheoryofKnowledge,ReidelPublishingCompany,Dordrecht1984,s.51-67.
23
F.Dretske,Naturalizowanieumysłu,WydawnictwoInstytutuFilozofiiiSocjologiiPAN,
Warszawa2004,s.128-129.
