Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jącwtowspólnotyludzkie,któreuznałzamniejwartościowe.Zczasemmy-
ślenietakiestałosiępowszechnieakceptowanązasadą,znajdująceodzwier-
ciedleniewróżnychsystemachfilozoficznych,religijnych,naukowychipoli-
tycznych.Dziewiętnasteidwudziestestuleciesięgnęływtymzenitu,cow
efekciesprowadziłonaludzkośćcałąlawinętragedii.Wskazaćtunależyza-
równowszelkieodmianykolonializmu,zakładającego,żeistniejąnarody
mająceprawoizarazemszczególnedyspozycje,bypanowaćnadinnymi,jak
równieżróżnorodneiszybkorozpowszechniającesiętotalitarnesystemy
polityczne,wtymstalinowskąodmianękomunizmuczyfaszyzmwwydaniu
nazistowskim.Cogorsza,krajeprzyjmującetakieideologiezaliczałysiędo
państwnajbogatszych,onajwyższymstopniurozwojucywilizacyjnego,dys-
ponującychnajpotężniejszymiinajnowocześniejszymizasobamiśrodków
niszczenia,odpojazdówmechanicznychpobrońnuklearną.Nawetjeślido
państwtychwłączymyRosję,toniebędzietużadnejsprzeczności,bowiem
zabiedzonebyłorosyjskiespołeczeństwo,aleniepaństwozjegostruktura-
mi,stanowiącejednozczołowychmocarstweuropejskich.
Tekrótkierozważaniadotyczącegłówniedwudziestegostulecia,choć
zahaczającerównieżoXIXstulecie,Stachpotraktowałjakowstępdopro-
gramunauczania,obejmującegodwasemestry,którymiałbyćnietylehisto-
riąXXIwieku,copróbąwprowadzeniajegostudentówwrealiadziwnego,
nieoczekiwanegoifaktycznieniezbytzrozumiałegoprzebiegurozwojuwy-
darzeńaktualnegostulecia.
JeszczemniejwięcejwpołowieXXIwieku,kiedyStachzaczynałstudia
historyczneipolitologiczne,żywionoprawiepewność,żewszystkietragedie
poprzedniegostulecia,tojużminionabezpowrotnieprzeszłość.Wszem
iwobecgłoszono,zawartowksiążkachiwprogramachnauczaniatezę,że
historiapowszechnaubiegłegostulecia,zjegoobuwojnamiświatowymi,
zeksterminacjąŻydów,Słowian,Chińczyków,zobozamikoncentracyjnymiw
EuropieŚrodkowejiłagraminaWschodzie,towielkitragicznybłądludzkości.
Głoszonotoztymwiększymprzekonaniem,żezarównosprawcytejtragedii
jakijejofiarywydawalisięrozumieć,żezkataklizmówtychniktniewyszedł
wygrany.Przegraliwszyscy,zarównopokonaniwobuwojnachświatowych,
jakizwycięzcy.Przegrałaideologia,którazrodziłatenieszczęścia.Aleprzede
wszystkimprzegrałatakentuzjastyczniegłoszonawXXstuleciuideologia
nacjonalizmu.Itowłaśnietaideologianajbardziejsięskompromitowała,
niezależnieodtegogdziewyrosłaijakieformyprzyjęła.
Dwudziestestulecieniepozostawiłopodtymwzględemnajmniejszych
wątpliwości.Powstałowieleróżnychodmiannacjonalizmu,alewszystkie
12
