Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Artykuły
nadalpozostawałsiedzibąsenatukultywującegotradycjęprzodków.Faktemjest,że
wokresiepierwszejtetrarchiiniepowróconodotegotytułu,aDioklecjanwczasie
sprawowaniarządównieokreślałsiebiejakoDominus.Namonetachstosowanona-
daltradycyjnąnomenklaturęztytulaturąImperatorcaesarpodanąwmianowniku,
bezżadnychprzywołańtytułurzekomocharakterystycznegodlapanowaniatwórcy
tetrarchii19.Natomiastinaczejniżtouczynionowmennictwie,dotreściinskrypcji
wprowadzonotytułDominus,którydotyczyłkażdegoztetrarchów.Wielezabyt-
kówepigraficznychobejmującychgłównieinskrypcjehonoryfikacyjnezokresu
panowaniaDioklecjanaokreślawszystkichtetrarchówtytułemDominusnoster,
bezrozróżnienianaaugustówczycezarów20.Oznaczato,żeprzejawyinicjatywy
cesarskichpoddanych,któreobjawiałysięwtychinskrypcjach,nieograniczałysię
dorządzącychniższejrangi,leczdotyczyłyteżichprzełożonych.
Wroku305DioklecjaniMaksymianzrzeklisięwładzynarzeczswoichcezarów,
stającsięosobamiprywatnymizprzysługującąjednakkażdemuznichhonorową
funkcjąSenioraugustus.AugustamizostaliKonstancjusziGaleriusz.Natomiast
nacezarówmianowanoMaksyminaDaięiSeweraII.Abdykującywładcyzostali
uhonorowanispecjalnymiemisjamimonetzlegendamirewersów:PROVIDENTIA
DEORUMQUIESAUGUSTORUM.Awersytychnumizmatówopatrzonozapisami:
DNDIOCLETIANOBEATISSIMOSENAUG,DNDIOCLETIANOFELICISSIMO
SENAUG,DNMAXIMIANOBEATISSIMOSENAUG,DNMAXIMIANOFELI-
CISSIMOSENAUG,zróżnymiformamiabrewiacji21.Monetytegotypubitoprzez
następnychkilkalat.CzynionotowprzypadkuMaksymianaażdojegopowrotu
dowładzyw307roku,natomiastwodniesieniudoDioklecjana—ażdookoło
311/312roku.Dlategodrugiegonotujemyteżwyjątkowywariantlegendy:DN
DIOCLETIANOAETERAUG22.
WpopularyzacjistosowaniaskrótuDNwpołączeniuzosobamicesarzydo-
konanozatemnastępnegokroku.TytułemDominusnosterhonorowanizaczęli
byćustępującywładcy,którzy—taksamojakcezarowie—nieposiadaliwładzy
zwierzchniej.Wdalszymciągunieodnoszonoanalizowanegotytułudonajwyż-
19
Podobniewinnychoficjalnychdeklaracjachcesarzwystępowaćmógłbezomawianegotytułu.
JakoprzykładmożnawskazaćpreambułęEdyktuDioklecjanaz301roku,wktórejwszyscyczterej
członkowietetrarchiiokreślenisądalejtytułemImperatorcaesar—Ed.Diocl.depretiis1.Por.
EdyktDioklecjanaocenachtowarówwystawionychnasprzedaż(EdictumDiocletianidepretiisrerum
venalium).Przeł.,wstępioprac.A.Barańska,P.Barański,P.Janiszewski.Poznań2007,s.28.
20CILIII710=ILS629;CILIII3231=ILS623;CILIII5810=ILS618;CILVIII2346=ILS632;
CILVIII2347=ILS631;CILVIII4764=ILS644;CILVIII9324=ILS628;CILVIII10396=ILS
616;CILXII2229=ILS620,ILS620a,ILS643.
21
Zob.RICVI,IndexI:ObverseLegends,s.690—691.EmisjeteomawiaA.R.Berlinger:
Diocletian’sfarewell.In:LateClassicalandMediaevalStudiesinHonorofAlbertMathiasFriend,
Jr.Ed.K.Weitzman.Princeton,NewJersey1955,s.1—6.
22RICVI,s.261,nr6a;s.263,nr280.Por.C.H.V
.Sutherland:Diocletianas„AeternusAugu-
stus”.nAmericanNumismaticSociety.MuseumNotes”1957,t.7,s.67—70.
