Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DziejePolskiiLitwy
Krzyżacy,TatarzyiWołosi-władcaPolskiiLitwymusiałwygrywaćichwzajemne
animozjeiczyniłtoumiejętnie.Terazzagrałkartączesko-węgierską,wbrewWęgrom,
sojusznikomprzecieżniepewnym,mimonajlepszejwolisłabegobratanawęgierskim
tronie:tymlepiej,otrzymalinauczkę.
Ostatniatobyłachwila,byichwykorzystać.DwamiesiącepopowrocieZygmunta
śmierćBarbary
zWiedniazmarławKrakowiekrólowaBarbara,zostawiającmężowidwiecóreczki-
Zapolyi
Jadwigę,potemżonęelektorabrandenburskiegoJoachimaII,orazAnnę,zmarłą
iWładysława
Jagiellończyka
wkrótcewpiątymrokużycia.Serdeczna,cicha,spokojna,zostawiłaposobiedobrą
pamięć.Wpolitycejednakjejbrakoznaczałograniczeniepolamanewrudyplomatycz-
negonaWęgrzech,zwłaszczagdyniespełnapięćmiesięcypóźniejzmarłkrólczeski
iwęgierskiWładysław.OstatnizbraciZygmuntainajstarszyzarazem,wedlewłas-
nych,pełnychszczeregożalusłównaszegowładcybyłWładysławdlaniegoojcem
iopiekunem,więcopłakanyzostałserdecznie.Zygmuntzaśijegopaństwostanęli
osamotnieninamapiezmieniającejsięszybkowciągukilkunastuzaledwienastępnych
latEuropy.ItenwłaśniesojuszzHabsburgami,choćwciążwątłyiniepewny,ale
zawartywporę,zanimrakuskadynastiastałasiędośćpotężną,bytwardszewarun-
kidyktować,stałsięwlatachnastępnychpodstawąosobistejpolitykikrólaPolski
iwielkiegoksięciaLitwy.
Rozkwitpolskiegorenesansu
domena
ipodatki
filarami
skarbowości
królewskiej
Kłopotyzewnętrzneniewpłynęłynastałą,wytężonąispokojnąpracękrólanad
nowymkształtempaństwainowymkształtemludzkichumysłów.Przydałysiędo-
świadczeniaadministracyjnezeŚląska,owocowałaznajomośćkulturyhumanistycznej
wyniesionazdworuwęgierskiego.Najważniejszejednak,wobecpustekwodzie-
dziczonympopoprzednikuskarbie,wobeczaległościfinansowychigroźbybuntu
niepłatnychżołnierzy,byłysprawyfinansowe.ItutajosiągnięciaZygmuntapołożą
wkrótcesolidnepodwalinypodrozwójpaństwairozkwitkultury.
IstotnymdlapolitykigospodarczejpaństweuropejskichwXVIwiekubyłozała-
maniesiędotychczasowejpraktykioparciafinansówpaństwowychnadochodach
zdomenykrólewskiej,acozatymidzie-koniecznośćsięgnięciapowpływyzpodat-
ków.Cimonarchowie,którzyrozsądniedysponującdomenąpozyskalikręgispołeczne
dośćwpływowe,byosłabićchoćczęściowoopórprzeciwkopodatkom,zdołaliten
dylematrozwiązać.Inni,przerzucającczęśćswoichuprawnieńnazgromadzeniastano-
wewzamianzauchwalanieprzezniepodatków,rozwiązaligorównieskutecznie,
choćodmiennie.Leczzpoczątkiemstuleciaprzeważałojeszczeprzekonanie,że
państwożyćmusizdóbristałychdochodówKorony.Abyjezneutralizować,król
musiałprzekonaćpodatników,żedobramiswoimigospodarujerozsądnie,aewentualne
dochodyzpodatkówobrócinaistotne,nadzwyczajnepotrzebypaństwa.Tymczasem
poprzednicyZygmuntapozastawializabezcennajcenniejszenierazdobrakoronne,
asejm,choćjeszczenieśmiało,choćjeszczezdominowanyprzezmagnackiSenat,
anieprzezposłusznąwciążIzbęPoselską,zbytsilnie,zdaniemprzynajmniejsamego
króla,wpływaćchciałnalosypaństwa.Koniecznośćuzdrowieniaskarbuwymagała
więcprzebudowyświadomościspołecznejnaskalęwdotychczasowychdziejachPolski
oddawnaniespotykaną.
32
