Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słowowstępne
Słowowstępne
SchyłkowaepokaIRzeczypospolitejorazlata,którenastąpiłypojejupadku
budziłyinadalbudzićbędąwielkiezainteresowanie,zarównowkręgachbadawczych,
jakwogólnospołecznymodbiorze.Przypominajątęepokęiczyniąjąstaleaktualną
dlakolejnychpokoleńnaszegonarodusłowahymnu,którywówczaspowstał:DJeszcze
Polskaniezginęłafl.
Nieulegawątpliwości,iżjesttoepokawieluścierającychsięzsobąprzeciwieństw.
Postępowałrozkładmoralnyipolitycznyelitmagnackich,opierającychsięnarepub-
likanizmieszlacheckimprzeobrażającymsięwanarchię,hołdującymcorazbardziej
prostackiemusarmatyzmowi.Jednocześnierozwijałsięnurtpatriotyczny,świadomy
koniecznościreform,corazsilniejwiążącysięzprądamioświecenia.Obydwateobozy
ścierałysię,aleiprzenikałynawzajem.Nicdziwnego,żeiwpoglądachnatęepokę
niebraksprzeczności.
Pojawiłosięzczasemprzekonanie,iżRzeczpospolitautraciłacałkowicieswą
suwerennośćjużwcześniej,wepoceokreślonejmianemczasówsaskich,aparodia
Dwolnejelekcjiflw1764rokubyłategooczywistymdowodem.Dlazwolenników
takiegopoglądupierwszympolskimzrywem,rozpoczynającymdługotrwałąepokę
powstańwyzwoleńczych,była-taksurowoprzezinnychoceniana-konfederacja
barskawlatach1768-1772.
Napotkaćteżmożnasądy,iżosłabiona,podporządkowanaRosjiRzeczpospolita
bynajmniejniemusiałaulecrozbiorom.Przyspieszyłyjebowiempolskiereformy,
którejużniebyływstanieuratowaćpaństwa,anawetprzeciwnie:obudziłyczujność
Dtrzechczarnychorłówflizmobilizowałyjedodziałania.Gdybynieto,bezwolna
inieodgrywającażadnejrolinaareniemiędzynarodowejRzeczpospolitadotrwałaby
doczasównapoleońskich,awówczasdorozbiorówjużbyniedoszło.Poglądutego,
któregopierwszezalążkinapotkaćmożnajużwrosyjskichuzasadnieniachdrugiego
itrzeciegorozbioru,naukowozweryfikowaćsięnieda.
7
