Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odkrywanierodowoduczłowiekaipocz¹tkówjegokultury
Jednostkitaksonomicznewarcheologii
Uporządkowaniezasadtaksonomicznychodnoszącychsię
doarcheologiizawdzięczamyDavidowiClarke’owi,który
wswoimfundamentalnymdzieleAnalythicalArchaeology
(1968)wyróżniłdwapodstawoweukłady(poziomy)analizy
źródełarcheologicznych:
1)artefakt–cecha–typ:oznaczato,żeartefaktyporząd-
kujemywtypy,opierającsięnapodobieństwiecech;
2)zespół–typ–kultura:oznaczato,żezespołyzłożo-
nezpodobnychtypówartefaktówwyprodukowanychijedno-
cześnieużytkowanychprzeztesamegrupyludziklasyfiku-
jemy(grupujemy)jakojednostkiumowniezwane„kulturamiar-
cheologicznymi”.
Kulturyarcheologicznegrupująwięcpowiązanezesobą
zespoły,którychpodobieństwowynikaztychsamychtypów
narzędzi,naczyń,ozdób,obrządkupogrzebowego,domostw
czywytworówoznaczeniunieużytkowym.Ponieważwspólnota
kulturyarcheolgicznejjestograniczonawczasieiprzestrze-
ni,wielubadaczypróbowałoidentyfikowaćjązgrupąetniczno-
-kulturową.Wrzeczywistościpodobieństwozespołówmoże
wynikaćzróżnychprzyczyn,np.wspólnychsystemówkomu-
nikacji,dyfuzjistylistycznej,podobnychzajęćwykonywanych
nadanymmiejscu,adaptacjidotegosamegośrodowiska.
Wepocekamieniaporównywaniewyodrębnionychzespo-
łówjestdodatkowoutrudnioneprzezograniczonyzasóbza-
chowanychźródełkopalnych,którymisąprzeważniewyroby
kamienne,dlategojednostkigrupującezespoływepoceka-
mieniaczęstosąokreślanejako„przemysły”.
Wniniejszejksiążceprzyjętododatkowo,wzoremarche-
ologiianglosaskiej,termin„tradycjakulturowa”dlawyraże-
niadiachronicznegopokrewieństwajednostektaksonomicz-
nych.Pokrewieństwowramachtradycjikulturowejmoże
dotyczyćzarównozwiązkówgenetycznychwdziedzinie
technologiiobróbkikamienia(mówimywówczaso„tradycji
technologicznej”),jakrównieżwinnychdziedzinachkultury
materialnej,gospodarkiczynawetzachowańoznaczeniu
symbolicznym.
cheologowiGabrielowideMortillet.Konstruującswójstadialnyschematrozwoju
kulturyludzkiej,posługiwałsięonzasadą,żeDpostępjestprawemuniwersalnym,
prawemcałejludzkościD(jaknapisałw1875rokuwartykuleopublikowanym
wDRevued)AnthropologieD).Miarątegopostępumiałybyćkopalnenarzędzia
kamienne,definiowanejakotypyprzewodniedlaposzczególnychepok,podobnie
jakskamielinyprzewodniewgeologiistratygraficznejipaleontologii.
periodyzacjatypologiczna
(teoriastadiów)
GabrieldeMortillet(1869)
ChristianJürgensen
Thomsen(1819)
epokakamienia
epokabrązu
epokażelaza
Saint-Acheul(aszelskie)
LeMoustier(mustierskie)
Solutré(solutrejskie)
LaMadeleine(magdaleńskie)
JohnLubbock(1865)
epokakamieniałupanego(paleolit)
epokakamieniagładzonego(neolit)
GabrieldeMortillet(1878)
Chelles(szelskie)
M.Reboux(1873)
JacquesMorgan(1909)
środkowaepokakamienia(mezolit)
HenriBreuil(1912)
szelskie
aszelskie
mustierskie
oryniackie(Aurignac)
solutrejskie
magdaleńskie
Ryci16
Tabela(I)przedstawiająca
periodyzacjęprehistoriiprzy-
jętąwXIXwiekuijejautorów
Ryci17
Tabela(II)przedstawiająca
stadiarozwojuspołeczeństw
paleolitycznychwedług
GabrieladeMortilletoraz
HenriegoBreuila
25
