Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Światprzed»rewolucj¹»neolityczn¹
zlodowacenia
syberyjskie
tonian,którymiałkilkaochłodzeń.Zakończyłsięonnasunięciemlądolodu,które
poprzedzałookresinterpleniglacjalny.Górnypleniglacjałzacząłsiętransgresjami
okresuWoodfordian,azakończyłoscylacjamiIowa,Tazewell,CaryiMankatooraz
Valders,któreodpowiadałypóźnoglacjalnymstadiomrecesjiwEuropie.Stadium
ValdersbyłoodpowiednikiemmorenSalpausselkä,korelowanychwEuropiezDry-
asemIII.Maksimumtransgresjilądolodówlaurentyńskiegoikordylierskiegoprzy-
padanaokoło18tys.lattemu(21,3tys.latB.C.),awięcwspółcześniezestadium
Brandenburg-Leszno-BołogowowEuropie.Wustalaniuczasupojawieniasięczło-
wiekanaterenieNowegoŚwiata,cowiązałosięściślezwarunkamipaleogeogra-
ficznymi,bardzoistotneznaczeniemiałozamknięciekorytarzapomiędzyoboma
lądolodami,bowiemblokowałotodrogęprowadzącązAlaskinapołudnioweob-
szaryStanówZjednoczonych.
DlakwestiinajwcześniejszegozasiedleniaNowegoŚwiataistotneznaczeniemiały
teżzasięgizlodowaceńwpółnocno-wschodniejczęściSyberii.Zlodowacenia
wtejczęściAzjiniemiałycharakteruciągłejpokrywylodowej,ograniczającsiędo
górskichmasywów,m.in.CzukotkiiKamczatki,pomiędzyktórymiistniałyogromne
glacjalnejezioraorazterenypozbawionezjawiskglacjalnych.Podczasostatniego
zlodowaceniawpółnocno-wschodniejczęściAzjimożnawyróżnić:stadiumzyriań-
skie,odpowiadającewEuropiedolnemupleniglacjałowi,okresinterpleniglacjalny,
określanyjakochargiński(chargińsko-chudzachski),orazzlodowacenieSartan,od-
powiadającegórnemupleniglacjałowiipóźnemuglacjałowi.Stadiummaksymalne
nazywanejestgydańskim(wEuropieodpowiadastadiumbrandenburskiemu),na-
tomiastkolejnestadia-niapańskiminorylskim.Tenostatnistadiałodpowiada
wEuropieDryasowiIII,awAmeryce-stadiumValders.Fakt,żezlodowacenie
wpółnocno-wschodniejczęściAzjiniemiałocharakteruciągłejpokrywylodowej,
umożliwiałprzezcałygórnyplejstocenkomunikacjępomiędzySyberiąaAlaską,
zwłaszczażeistniałwówczaspomostlądowypomiędzyAzjąiAmeryką,zwany
Beringią.Jegopojawianiesięodpowiadałomaksymalnymtransgresjomlądolodu,
korelowanymzmaksymalnąregresjąliniibrzegowej.
Zmianyliniibrzegowej:regresjemorskieipowstawaniepomostów
lądowych
regresjeitransgresje
morskiewśrodkowym
igórnymplejstocenie
Jednązgłównychprzyczynwahańpoziomumórzioceanówwplejstoceniebyło
uwięzieniewielkichmaswodywlodowcachgórskichikontynentalnych.Można
więcgeneralniekorelowaćregresjemorskiezwystępowaniemzlodowaceńkonty-
nentalnych.Oczywiście,pozazlodowaceniamiistniałyjeszczeinneprzyczynyzmian
poziomumórzioceanów,któremogłymiećcharakterzarównoglobalny,jakilo-
kalny.Wtymostatnimprzypadkudotyczytoprzedewszystkimruchówtektonicz-
nych.Mówimywięcozmianachliniibrzegowychocharakterzeeustatycznym(trans-
gresjeiregresjemorskie,którychprzyczynąbyłyzlodowacenia)orazizostatycznym
(zmianywywołaneruchamitektonicznymi).
Wczasieostatnich740tys.lat,awięcwokresieśrodkowegoigórnegoplejstoce-
nu,możemyobserwować7-8oscylacji,wktórychróżnicepoziomówsięgałynawet
150mwstosunkudoobecnejliniibrzegowej.Zestarszejczęścitegookresuznamy
głównieplażemorskie,odpowiadającetransgresjom(tj.wysokimpoziomommorza),
adopierozokresuostatnich100tys.latmamybardziejszczegółoweinformacje
68
