Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Chronologiaiwarunkiśrodowiskowe...
oregresjachmorskich.Głównetransgresjemorskiedatowanesązokoło660-500,
450,350,300,200i125tys.lattemu.Odpowiadająonekilkuoptimomklimatycz-
nymnakrzywejizotopowej,określonymjakostadiaizotopowe:17,15,13,9,7i5e.
Schemattransgresjimorskichzostałpoczątkowoopracowanynapodstawie
badańplażbasenuMorzaŚródziemnego,zalegającychnapoziomiedzisiejszymlub
ponadnim.Wydzielonowięctransgresje:kalabryjską,emilską,sycylijską,milacką
ityrreńską.Niestety,systemten,naktóryczęstopowołująsięarcheolodzyprzyda-
towaniuzabytkówwystępującychnakopalnychplażach,opartyzostałnabłędnych
korelacjachstratygraficznych.Przyczynamizaburzeniapierwotnegopołożeniaplaż
kopalnychbyłysilneruchyizostatyczne(tektoniczne).Ogólnaamplitudatychru-
chówmogławynosićnawet500m;wrezultacieniektóreplażezaliczanedotrans-
gresjikalabryjskiejznajdująsięnawysokoścido220mn.p.m.,aichzawartośćpale-
ontologicznanieróżnisięodznajdowanejnaplażachsycylijskich,nawysokości
około100mn.p.m.,datowanychdziśzokoło1mlnlattemu.
WewczesnymiśrodkowymplejstocenieMorzeCzarneniebyłopołączone
zMorzemŚródziemnym,natomiastwobecnymbasenieMorzaKaspijskiegoistniał
dużyzbiorniksłodkowodny,sięgającyznaczniedalejnapółnocniżdzisiejszepół-
nocnewybrzeżekaspijskie.
Pierwszezlodowaceniakontynentalne(Elstery)spowodowałyobniżeniepozio-
mumórz,zapewneookoło150m.Wkonsekwencjiosuszeniuuległyznacznepartie
szelfówkontynentalnych;jednakstosunkowoniewielewiemyowarunkach
paleogeograficznychtegookresunawybrzeżachEuropy.Regresjadotyczyłatakże
poziomuMorzaCzarnego,wynoszącprzynajmniej100m.
WbasenieMorzaKaspijskiegopojawiłosięnatomiasttzw.MorzeBakińskie,
odpowiadającezlodowaceniuOki.Osadytegomorzadatowanowgranicachod480
do400tys.lattemu.ZasięgMorzaBakińskiegoniejestznany;wiemyjedynie,żena
jegowybrzeżachpanowaływarunkichłodne,poświadczoneskłademfaunymałży
orazroślinności.
Takżepodczasprzedostatniegozlodowacenia(Soławy)nastąpiłoobniżenieeu-
ropejskiejliniibrzegowejoconajmniej100metrów.Wodaustąpiłazpołudniowej
częściMorzaPółnocnego,coumożliwiłopołączenielądoweAngliizkontynentem.
WbasenieMorzaŚródziemnegoosuszyłasięcałapółnocnaczęśćAdriatykuoraz
znacznaczęśćMorzaEgejskiego,wzwiązkuzczymniektórewyspy,zarównona
Adriatyku,jakiMorzuEgejskim,zostałypołączonezlądem.
ZasięgMorzaCzarnegobyłznacznieograniczonyodstronyzachodniej,gdzie
głębokowcinałysiędolinyrzek,m.in.DunajuiDniepru.Osadydwumaksimów
zlodowaceniadnieprzańskiegosąstosunkowosłaboznanewbasenieMorzaCzar-
nego,znacznielepiejrozpoznanesąosadyfazytransgresywnej,zwanejDuzunlarskąD,
oddzielającejobaglacjały.MorzeCzarnebyłowtymczasie,odpowiadającymsta-
diumizotopowemu7,połączonezMorzemŚródziemnym,cozapewniałowiększe
zasolenieidostępfaunyśródziemnomorskiej.
WbasenieMorzaKaspijskiego,którepozostawałooddzieloneodMorzaCzar-
nego,istniałwówczaszasilanywodamilądolodudnieprzańskiegotzw.zbiorniksyn-
gilski,sięgającydalekonapółnoc,wdolinęWołgi.
Wokresieostatniegozlodowaceniamamydoczynieniazdwomawyraźnymi
regresjamimorskimi,odpowiadającymidolnemuigórnemupleniglacjałowi.Pod-
czasdolnegopleniglacjałuregresjamogławynosić,jakprzypuszczająniektórzygeo-
lodzy,nawet140m.WbasenieMorzaCzarnegoodpowiadałajejtzw.regresjapoka-
główne
transgresje
basen
MorzaŚrodziemnego,
MorzaKaspijskiego
iMorzaCzarnego
69
