Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EuropawXVIIwieku
Ryci37
Podwórzegospodarskie
ilustracjaz:O.deSerres,
Théâtred’agricultureetme-
snagedeschamps,1650
angielskich,wywłaszczanieiwysiedlanieludnościwiejskiejbowiemprowadziłodo
powstaniadużejrezerwytaniej,najemnejsiłyroboczej.
Indywidualizacjaposiadaniaziemipoprzezprzejmowaniewłasnościgminnej
przezpanówfeudalnychibogatychchłopówwystąpiłatakżewinnychpaństwach
EuropyZachodniej,ztymżeskalategozjawiskabyłaznaczniemniejsza.WHiszpanii,
podobniejakwAnglii,corazwiększegoznaczenianabierałahodowlaowiec.Niewystą-
piłojednaktutajzjawiskogrodzenia,niebrakowałobowiemterenówprzeznaczonych
podpastwiska.WXVIIstuleciunadalistniałyolbrzymielatyfundia,ponieważpodział
majątkówfeudalnychbyłzabroniony.Właścicielelatyfundiówoddawalizazwyczaj
swojąwłasnośćwdzierżawę,dzierżawcyzaśwpogonizajaknajwiększymzyskiem
niedbaliouzyskiwaniewysokichplonów,tymbardziejżezpowoduniekorzystnych
warunkównaturalnychprodukcjaroślinnaniemogłabyćintensywnierozwiana.
WrezultacietakżeHiszpaniamusiałaimportowaćzboża,podobniejakpaństwa
włoskie,cotakżebyłorezultatempowszechnegodzierżawieniadóbrfeudalnych,
częstegozwłaszczanapołudniuWłoch.Systemtenniesprzyjałpodnoszeniuwydaj-
nościwrolnictwie,aprzypostępującymrozdrobnieniugospodarstwchłopskichbył
przyczynązmniejszaniasięprodukcjiroślinnej.
WielepozostałościfeudalnychutrzymywałosięwsiedemnastowiecznejFrancji.
DokońcaXVIIw.feudałowiefrancuscymielizwierzchnieprawadoziemi,którą
jednakzazwyczajoddawalichłopomwdzierżawę,atylkonieliczniprowadziligospo-
darstwanawłasnyrachunek.Szybkozwiększałosięznaczenieczynszówpieniężnych.
Chłopidysponującyziemiąnazasadachwieczystejdzierżawymoglipoddzierżawiać,
zastawiać,anawetdarować.Nadaljednakutrzymywałysiędaninywnaturze,aniektó-
rzychłopidzierżawiliziemięnazasadziepołownictwa(métayage),awięcoddawania
połowyplonówwłaścicielowiziemi.WprzeciwieństwiedoAngliidziałkichłopskie
byłymałeiniejednokrotnieniezapewniałyutrzymaniarodzinomchłopskim.WXVII
stuleciufrancuscyfeudałowieibogacichłopiprzejmowaliziemiegminne,zjawisko
tojednakmiałoznaczniemniejszerozmiaryniżwAngliii-wprzeciwieństwiedo
tegokraju-weFrancjiniedoszłodowiększejkoncentracjiziemi.
WażnąrolęwekonomicezarównoEuropy,jakiAfrykiodegraływyspyatlantyc-
kie,rozlokowanewzdłużwybrzeżyafrykańskich.Stanowiływażnypunktwżegludze
morskiejdoobuAmerykiAzji,alejednocześniebyływykorzystywanedoprodukcji
płodówrolnych.OrganizatoramidziałalnościgospodarczejbylitamEuropejczycy,wy-
korzystującyniewolnicząsiłęroboczątubylczejludności.JeszczewXVIstuleciudzięki
indywidualizacja
posiadaniaziemi
pozostałościfeudalne
weFrancji
rolawyspatlantyckich
położonychwzdłużAfryki
65