Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚwiatwXVIIwieku
ŚwiatiEuropawXVIIwieku
CzymbyłwiekXVIIwdziejachświata?Czystanowiłepokęróżniącąsięod
poprzedzającegogoinastępującegoponimstulecia?Rzadkozdarzasię,ażeby
podziałynarówneodcinkichronologicznewyznaczonekalendarzemstanowiły
jednocześnieokresywdziejachświata.TakteżjestizXVIIwiekiem.Wydajesię,że
poszukującnajbliższejważnejcezury,któradzielihistorięwskaliświatowej,należy
wskazaćnaprzełomXViXVIw.Towówczasżyjącedotądwizolacji,częściowejbądź
całkowitej,uformowanewcześniejkręgicywilizacyjnewchodząwściślejszezesobą
kontakty.Nieznaczytowcale,żeprzedwymienionymprzełomempomiędzyróżnią-
cymisiękręgamicywilizacyjnyminiebyłożadnychpowiązań.Zaprzeczaćtemu
znaczyłobytylkotwierdzićwbrewfaktomiistniejącymdotądstosunkom.Trzeba
jednakżeprzyznać,żewielkieodkryciageograficznekońcaXVipoczątkuXVIw.
zmieniłycharakterraczejluźnychdotądkontaktów,najczęściejzresztąograniczo-
nychdonajbliższegosąsiedztwa.Takstałosięzcywilizacjąeuropejskąiświatem
islamu,takteżzeświatemislamuisubkontynentemIndiiczyIndiamiiDalekim
WschodemorazAzjąPołudniowo-Wschodnią.Zupełnieizolowaneodresztyświata
pozostałydoschyłkuXVwiekuobakontynentyamerykańskie,aistniejącetam
wchwiliodkryciaAmerykidwiewielkiecywilizacje:meksykańskaAztekówiperu-
wiańskaInkówzostałyprzezEuropejczykówwkrótcepoichodkryciuzniszczone
wzasadziedoszczętnie.BezspornązasługąEuropejczykówjestwprowadzenie
kontynentówamerykańskichwobrębistniejącegoświata,choćokupionetozo-
stałozniszczeniemwspomnianychjużoryginalnychcywilizacji.Wiemywszakże,
Europejczycynietylkoodkrylinieznanedotychczaskontynentyamerykańskie,
opłynęlitakżeAfrykę,dotarlidoIndii,AzjiPołudniowo-WschodniejiDalekiego
Wschodu.Dziękitymwszystkimosiągnięciomnawiązalibezpośredniekontakty
zcywilizacjamitamjużistniejącymi.Początkowobyłytokontaktywyłączniego-
spodarcze,dopierozczasempoczęłyoneprzybieraćbardziejuniwersalnycharakter
(religie,kultura,zdobyczecywilizacjimaterialnej).Wszystkotospowodowało,
bezpośredniopowielkichodkryciachukształtowałysiędwaróżnemodelestosunków
międzyEuropąapozostałymiobszaramiświata.
Pierwszymodelcharakteryzowałsiętym,żeEuropejczycy,poopanowaniupo-
szczególnychterytoriów,kolonizowalije,zasiedlającterenyprzybyszamizEuropy.
Jednocześnie,najczęściejcałkowiciebądźczęściowo,doprowadzalidowytępienia
miejscowejludności,awjejmiejsce,zależnieodpotrzeb,sprowadzalibardziejwytrzy-
przełomXV
iXVIwieku
poszerzenie
obrazuświata
stosunkimiędzyEuropą
aresztąświata
7